Thủ tướng: Ứng phó biến đổi khí hậu phải ưu tiên nguồn lực hỗ trợ dân

Sáng 19/4, tại Hà Nội, Thủ tướng Nguyên Xuân Phúc chủ trì cuộc họp lần thứ 7 của Ủy ban Quốc gia về biến đổi khí hậu.

Báo cáo tại cuộc họp, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà, nêu lên một số kết quả đạt được của Ủy ban Quốc gia về biến đổi khí hậu 5 năm qua. Trong đó có việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật về biến đổi khí hậu, trong đó có chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu, Luật bảo vệ môi trường sửa đổi năm 2014 có một chương về ứng phó biến đổi khí hậu…

Đề xuất các giải pháp, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát cho rằng việc cần ưu tiên là nâng cao năng lực dự báo. Ví dụ như xâm mặn thì nên chậm xây dựng một đoạn đê ngăn mặn để đầu tư cho công tác dự báo xem là xâm mặn chính xác đến đâu để có giải pháp ứng phó thích hợp.

Theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, khi nghĩ đến biến đổi khí hậu chúng ta thường nghĩ đến đầu tư, nghĩ đến Nhà nước. Nhưng đây là cách nghĩ cần phải thay đổi, phải tiếp cận từ người dân. Vì chính nhân dân, các doanh nghiệp mới là những người trực tiếp thực hiện được các giải pháp thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu.

Đại diện một số bộ, nhà khoa học cũng đề xuất cần tăng cường hợp tác quốc tế, đặc biệt là hợp tác với những nước có thủy điện trên dòng sông Mekong để điều tiết xả nước; có chương trình hợp tác quốc tế ứng phó biến đổi khí hậu căn cứ trên những cơ sở khoa học, thực tế; tận dụng các nguồn tài chính quốc tế ưu tiên cho ứng phó biến đổi khí hậu tại Việt Nam. Bên cạnh đó, thành viên của Ủy ban cho rằng, những hạn chế không đạt trong công tác ứng phó với biến đổi khí hậu thì phải xem trách nhiệm của từng bộ, ngành đến đâu, nếu không thì công tác ứng phó biến đổi khí hậu sẽ không hiệu quả.

Cùng với đó, cần tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp theo từng vùng, ứng với dự báo nguồn nước và sử dụng nước; đầu tư công nghệ ứng phó biến đổi khí hậu, ví dụ đối với vùng Tây Nguyên, cần đầu tư hệ thống tưới tiết kiệm, thay vì cách tưới như hiện nay, lãng phí nước.

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho rằng, để ứng phó với biến đổi khí hậu, trước mắt phải tập trung thực hiện tuyên truyền để người dân biết, hiểu về tác động của biến đổi khí hậu và chủ động thích nghi, khi xảy ra họ không bị tác động lớn; gắn việc ứng phó biến đổi khí hậu với phòng chống thiên tai, dịch bệnh; rà soát các dự án để ứng phó biến đổi khí hậu, phòng chống thiên tai như rừng đầu nguồn, các hồ thủy điện, hồ trữ nước đa mục tiêu; cần có dự án tổng thể, cấp nước ngọt cho người dân toàn vùng Đồng bằng Sông Cửu Long. Ngoài ra cần tăng cường hợp tác quốc tế, tận dụng nguồn nước sông Mekong; tìm các nguồn lực tài chính như ODA, các nguồn lực xã hội.

Kết luận phiên họp, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp thu ý kiến của các thành viên Uỷ ban Quốc gia về biến đổi khí hậu.

Theo Thủ tướng, phải xác định rõ Việt Nam là một trong những nước đầu tiên chịu tác động của biến đổi khí hậu. Thời gian qua, chúng ta đã cố gắng hoàn thiện thể chế chính sách, công tác dự báo được chú trọng. Kịch bản biến đổi khí hậu, nước biển dâng được đề cập khá đầy đủ; nhiều chương trình dự án triển khai bước đầu kết quả. Tuy nhiên, theo Thủ tướng, vẫn còn nhiều bất cập và hạn chế, như công tác dự báo chưa kịp thời, chưa đúng mức, nhất là hạn hán, xâm nhập mặn ở Tây Nguyên, Nam Trung bộ và ĐBSCL.

Một tồn tại nữa theo Thủ tướng đó là nhận thức về biến đổi khí hậu chưa đầy đủ, kịp thời, chưa phản ánh đầy đủ diễn biến. Do đó, công tác quy hoạch kế hoạch còn nhiều vấn đề; công tác nghiên cứu tại một số vùng, ngành chưa rõ, còn định tính, chưa trọng tâm trọng điểm. Thủ tướng cho rằng, biến đổi khí hậu chưa được quan tâm lồng nghép trong xây dựng chiến lược quy hoạch kế hoạch phát triển ngành.

Bên cạnh đó, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng chỉ ra việc sử dụng năng lượng còn kém hiệu quả, chưa tiết kiệm, năng lượng tiêu hao trên GDP còn cao hơn các nước trong khu vực. Trong hợp tác quốc tế chưa chủ động, kịp thời và chưa quyết liệt kể cả nguồn tiền và nguồn nước.

Về nhiệm vụ sắp tới, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu các cấp, các ngành và nhân dân thấy rõ mức độ cực đoan về biến đổi khí hậu. Trong đó, Thủ tướng chỉ đạo các bộ ngành cần nghiên cứu tinh thần Nghị quyết 24 của BCH Trung ương năm 2013 về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường, đó là vừa chủ động thích nghi, vừa phải ứng phó có hiệu quả. Phải có giải pháp tổng thể, toàn diện, toàn ngành, toàn lĩnh vực, liên vùng trong biến đổi khí hậu, triển khai đồng bộ liên tục, lâu dài ở tất cả các ngành, các lĩnh vực, cần thực hiện trọng tâm, trọng điểm, có cơ sở khoa học, để phù hợp với quy luật tự nhiên.  

Về một số nhiệm vụ cụ thể, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu kiện toàn nhân sự bộ máy của Ủy ban Quốc gia về biến đổi khí hậu; tiếp tục hoàn thiện chính sách pháp luật cho ứng phó biến đổi khí hậu, triển khai chương trình mục tiêu về ứng phó biến đổi khí hậu; nghiên cứu chuyển đổi và đặc biệt tái cấu trúc nền kinh tế, đảm bảo tăng trưởng xanh, ít các bon, giảm phát thải khí nhà kính… theo lộ trình COP 21. Các bộ, ngành chức năng và Ủy ban Quốc gia về biến đổi khí hậu, ưu tiên nguồn lực xây dựng các hồ chứa nước ngọt phục vụ sản xuất và sinh hoạt, củng cố nâng cấp các đê biển, đê sông, khắc phục sạt lở, khu vực xung yếu, chống ngập úng các thành phố lớn.

 Và trong ứng phó với biến đổi khí hậu, nắng hạn gay gắt và xâm nhập mặn, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu các bộ, ngành ưu tiên nguồn lực, đảm bảo nước sinh hoạt cho nhân dân. Không vì những việc khác mà quên đi nhiệm vụ thiết thực đó.

Thủ tướng cũng chỉ đạo cần ưu tiên bảo vệ phục hồi rừng ngập mặn; rừng phòng hộ đầu nguồn, bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học, đẩy mạnh thích ứng với biến đổi khí hậu dựa vào cộng đồng và hệ sinh thái; bảo vệ rừng khu vực Tây Nguyên.

Thủ tướng giao Bộ Tài Nguyên và Môi trường chủ trì phối hợp bộ ngành địa phương, sớm cập nhật, công bố kịch bản biến đổi khí hậu, nước biển dâng cho Việt Nam phù hợp bối cảnh hiện nay. Muốn vậy phải đẩy mạnh công tác dự báo; nghiên cứu đánh giá cụ thể đối với một số ngành, lĩnh vực trọng điểm tác động biến đổi khí hậu trước mắt, lâu dài, đặc biệt là khu vực nông thôn. Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp tục rà soát, lồng nghép vấn đề biến đổi khí hậu vào chiến lược quy hoạch, kế hoạch, đặc biệt quy hoạch thủy lợi, quy hoạch sản xuất nông nghiệp, thủy lợi ở một số vùng trọng điểm hiện nay.

Bên cạnh đó, về hợp tác quốc tế để ứng phó biến đổi khí hậu, Thủ tướng chỉ đạo Ủy ban Quốc gia về biến đổi khí hậu, các bộ, ngành chức năng, kể cả Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Ngoại giao, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cần tích cực hợp tác quốc tế, tìm kiếm các nguồn lực, các nguồn tài trợ.

Riêng đối với lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, lĩnh vực chịu tác động trực tiếp của biến đổi khí hậu, Thủ tướng chỉ đạo trước mặt phải nghiên cứu đề xuất giải pháp cho những khu vực bị đe dọa trực tiếp của biến đổi khí hậu. Cụ thể, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phải đi kiểm tra xem thực tiễn đến giờ phút này mức độ tác động của biến đổi khí hậu đến đâu để có giải pháp tốt hơn. Bởi hiện nay mới là tháng 4, tháng 5, trong khi mùa khô ở miền Trung phải là tháng 5 và tháng 7. Kể cả tình trạng xâm nhập mặn ở ĐBSCL cũng phải tính toán tiếp tục xử lý, chứ không chỉ dựa vào những biện pháp tạm thời như chi vài trăm tỷ đồng khắc phục, hỗ trợ gạo hay nước ngọt là xong. Việc quan trọng hơn là cần nghiên cứu để chuyển đổi mùa vụ.

Thủ tướng giao nhiệm vụ cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là kiểm soát mặn, rà soát quy hoạch Đồng bằng Sông Cửu Long, đảm bảo khoanh vùng giữ nước ngọt, điều tiết mặn, phát triển kinh tế nước mặn. 

Thủ tướng cũng chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường, tiếp tục phối hợp với các đối tác phát triển, hoàn thiện dự thảo tuyên bố chung giữa Uỷ ban Quốc gia về biến đối khí hậu với các đối tác phát triển về triển khai Hiệp định Paris tại Việt Nam. Đây là cơ sở để Ủy ban và các đối tác phát triển xem xét thông qua tại Hội nghị cấp cao giữa Ủy ban và các đối tác trong thời gian tới.

Thủ tướng cũng chỉ đạo cần đẩy mạnh truyền thông để người dân hiểu rõ biến đổi khí hậu; chống tham nhũng tiêu cực, lợi ích nhóm trong các dự án công trình chống biến đổi khí hậu; huy động các nhà đầu tư, DN cùng tham gia vào ứng phó biến đổi khí hậu. Ủy ban phải xây dựng kịch bản ứng phó biến đổi khí hậu từ nay đến năm 2020, nhằm vào các biện pháp hiệu quả, thiết thực, có khả năng thực hiện./.