Liên quan đến vụ ngộ độc thực phẩm tại Tĩnh Gia, Thanh Hoá ngày 27/3 vừa qua sau khi ăn khoảng từ 1 đến 4 con cua biển tự đánh bắt, Viện Hàn lâm Khoa học và công nghệ (KH&CN) Việt Nam cho biết, đã có kết quả xác định loài và bản chất độc tố trong mẫu vật của biển gây ngộ độc.
Cụ thể, ngày 29/3/2021, Viện Hải dương học (Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam) đã nhận được 2 mẫu vật cua thu thập trong vụ ngộ độc do Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội) cung cấp để xác định tên khoa học loài cua và phân tích thành phần chất gây độc.
Kết quả xác định cho thấy: Cả 2 mẫu vật đều là loài cua Quạt tên khoa học là Demania reynaudii (hình 1) thuộc họ Xanthidae (cua rạn Xanthid). PGS.TS. Đào Việt Hà, Viện Hải dương học cho biết, theo các tài liệu khoa học, cua Quạt là loài giáp xác biển sống đáy, thường gặp trong các rạn san hô tại vùng biển nhiệt đới Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Theo đó, các nhà khoa học đã xác định gần 300 loài cua Quạt sống ở biển, trong số đó một số loài chứa độc tố saxitoxin (STX) hoặc tetrodotoxin (TTX), là hai độc tố gây ngộ độc tử vong cho người nếu ăn phải. Tại Việt Nam, trước đây đã từng ghi nhận một số trường hợp ngộ độc tử vong do ăn cua Mặt quỷ Zosimus aeneus hoặc một số loài cua Quạt sống rạn san hô khác.
PGS.TS. Đào Việt Hà cũng cho biết, sau khi xác định được tên loài, 02 mẫu vật cua được chuyển đến Phòng thí nghiệm trọng điểm về An toàn thực phẩm và môi trường (khu vực miền Trung) thuộc Viện Hải dương học để phân tích thành phần hóa học chất gây độc. Sau khi sử dụng hệ thống sắc ký lỏng ghép nối đầu dò khối phổ LCMS 8040 Shimadzu, các nhà khoa học đã xác định được sự có mặt của độc tố tetrodotoxin (TTX) và dẫn suất Anhydro-TTX trong cả 02 mẫu vật cua Quạt nêu trên (hình 2). Với hàm lượng độc tố tetrodotoxin (TTX) và dẫn suất Anhydro-TTX có trong mẫu cua, các nhà khoa cũng cho biết, chỉ cần ăn 02 con (khoảng 50-60g/cá thể) đã đủ gây tử vong cho một người trưởng thành.
Cũng theo PGS.TS. Đào Việt Hà, độc tố TTX có tính bền nhiệt, bền a xít nên không bị phân hủy ở nhiệt độ cao khi nấu chín và có thể tồn tại cả trong các sản phẩm đã được chế biến (không loại bỏ chất độc), thậm chí kể cả sản phẩm cấp đông, đóng hộp. Các nghiên cứu cũng cho thấy, độc tốTTX tác động vào hệ thần kinh trung ương của người và động vật bậc cao do ức chế trao đổi ion natri trên màng tế bào thần kinh cơ, làm ngưng quá trình truyền dẫn tín hiệu thần kinh. Triệu chứng ngộ độc thường xuất hiện khoảng 30 phút sau khi ăn, bao gồm tê lưỡi, tê môi, chóng mặt, đau đầu, đau thắt vùng bụng, buồn nôn, nôn, nói khó, nuốt khó, mất cân bằng vận động (đi loạng choạng, lảo đảo)... Trường hợp nặng, nạn nhân co giật, sùi bọt mép, hôn mê và có thể tử vong. Khi bị ngộ độc thực phẩm từ cần thực hiện theo hướng dẫn của cơ quan y tế và nhanh chóng đưa người bị ngộ độc tới các cơ quan y tế gần nhất.
Theo ghi nhận, loài cua này đã gây khá nhiều vụ ngộ độc tử vong tại một số quốc gia trong khu vực như Philippines, Đài Loan, Indonesia,…
Trước đó, Trung tâm chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, đang điều trị bệnh nhân bị ngộ độc nặng, ngừng tim sau khi ăn một loài cua biển. Theo như người nhà bệnh nhân cho biết, trước đó, ngày 27/3, bệnh nhân có ăn cua (mà người dân địa phương gọi loài cua này là “còng chữ thập”) đã được luộc chín. Sau ăn khoảng 2 tiếng, bệnh nhân mệt, nôn nhiều và tê bì miệng lưỡi, chân tay, được đưa đến cấp cứu tại bệnh viện địa phương.
Tuy nhiên, bệnh nhân diễn biến nặng, không cử động được tay chân, khó thở, suy hô hấp và ngừng tuần hoàn và được chuyển đến Trung tâm chống độc - Bệnh viện Bạch Mai. Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cũng cho biết, tình trạng ngộ độc của bệnh nhân rất nặng, cần được theo dõi chặt chẽ và điều trị tích cực./.