Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước ta, những năm qua, cấp uỷ, chính quyền các địa phương đã nỗ lực triển khai công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ của ta về nước an táng, thể hiện sự tri ân, tôn vinh công lao to lớn đối với các anh hùng liệt sỹ đã anh dũng hi sinh vì nền độc lập dân tộc và thực hiện nghĩa vụ quốc tế cao cả.
Thượng úy Sùng A Hờ, nhân viên Đội Quy tập mộ liệt sỹ, Cục Chính trị Quân khu 2 đến nay đã có hơn 10 năm làm nhiệm vụ quy tập hài cốt liệt sỹ ở nước bạn Lào về Việt Nam. Thực hiện nhiệm vụ này, anh và các đồng đội thường xuyên có những chuyến đi dài ngày, nhiều khi phải ở bên nước bạn tới vài tháng.
Anh Hờ chia sẻ: Đội của anh được giao trọng trách tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ quân tình nguyện Việt Nam tại 6 tỉnh Bắc Lào. Địa bàn rộng lớn, hiểm trở, việc tìm kiếm, quy tập gặp vô vàn khó khăn. Mặt khác, những nhân chứng là các cựu chiến binh Lào từng tham gia chiến đấu cùng bộ đội Việt Nam nay nhiều người đã không còn; một số người còn sống cũng không đủ minh mẫn để nhớ rõ nơi có bộ đội ta hy sinh, nên công việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ ngày càng khó khăn hơn. Tuy nhiên, mỗi thành viên trong Đội đều không ngại khổ, ngại khó, ngày đêm ăn lán, ngủ rừng, phấn đấu làm thật tốt nhiệm vụ của mình.
"Khi chúng tôi nắm được thông tin từ nhân dân báo về là có thông tin về mộ ngay lập tức toàn đội sẵn sàng lên đường để tìm kiếm hài cốt cho các liệt sĩ. Mỗi chuyến đi tìm đều kéo dài ít nhất từ 7-10 ngày, thậm chí còn lâu hơn do đó công tác chuẩn bị rất quan trọng. Khi phát hiện ra các dấu vết, hiện vật của các anh hùng liệt sĩ ai cũng rất bồi hồi với hy vọng sẽ tìm thấy để đưa các anh về, từ đó mỗi xẻng đất đều hết sức thận trọng trong quá trình đào bới, phải dùng tay xoa đất kiểm tra từng tý một để làm sao không sót một mảnh xương hay một cái răng".
Kể từ khi thành lập vào cuối năm 1994 đến nay, Đội công tác đặc biệt Quân khu 2 làm nhiệm vụ trên địa bàn 6 tỉnh Bắc Lào đã xác minh, kết luận hơn 4.200 thông tin về mộ liệt sỹ; tìm kiếm, cất bốc đưa về Việt Nam gần 1.800 hài cốt liệt sỹ. Riêng trong giai đoạn mùa khô năm 2021-2022, lực lượng quy tập đã tìm kiếm và cất bốc được 20 hài cốt liệt sỹ, trong đó 8 hài cốt liệt sỹ đã xác định được họ tên, quê quán và đã bàn giao cho thân nhân tại 6 tỉnh, thành phố tại Việt Nam.
Thiếu tướng Trần Ngọc Tuấn, Phó Chính ủy Quân khu, Trưởng Ban Chỉ đạo về tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sỹ Quân khu 2 (Ban Chỉ đạo 515) cho biết: Những năm qua, Ban công tác đặc biệt các tỉnh Bắc Lào cũng đã dành tình cảm, trách nhiệm và làm tốt công tác phối hợp để công tác tìm kiếm, cất bốc hài cốt liệt sỹ quân tình nguyện Việt Nam đạt kết quả cao: "Chúng tôi còn thực hiện nhiệm vụ trao đổi, thăm, cảm ơn với Ban công tác đặc biệt các tỉnh Bắc Lào và các cán bộ trong Ban công tác đặc biệt các tỉnh đều dành tình cảm, trách nhiệm để cùng với Ban Chỉ đạo 515 Quân khu II thống nhất những nội dung quan trọng. Đặc biệt là việc tuyên truyền sâu rộng tìm thông tin từ các đồng chí cựu chiến binh bộ đội của bộ đội Pathet - Lào, các già làng, trưởng bản, nhân dân các tỉnh Bắc Lào. Từ đó thống nhất quan điểm phát huy cao nhất trách nhiệm để thực hiện chủ trương của 2 Đảng, 2 Nhà nước".
Tại tỉnh Điện Biên, giai đoạn 2013 - 2020, địa phương đã tiếp nhận, truy điệu và an táng hơn 270 hài cốt liệt sỹ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hi sinh tại Lào về nước do Đội quy tập mộ liệt sỹ (Cục Chính trị Quân khu 2) bàn giao. Riêng năm 2021 và 7 tháng năm nay, Điện Biên đã đón nhận, truy điệu và an táng 25 hài cốt liệt sỹ về nước an táng tại Nghĩa trang Liệt sỹ Tông Khao.
Theo ông Vừ A Bằng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên, Trưởng Ban Chỉ đạo 515 của tỉnh, nỗ lực tìm kiếm, quy tập và đưa hài cốt liệt sỹ từ Lào về nước càng khẳng định đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Qua đó, nhằm xoa dịu nỗi đau của thân nhân các anh hùng, liệt sỹ đã hi sinh cho độc lập tự do của đất nước và thực hiện nghĩa vụ quốc tế cao cả; bên cạnh đó là góp phần tăng cường hơn nữa tình đoàn kết hữu nghị đặc biệt Việt - Lào anh em.
"Tỉnh đã xác định các mục tiêu, nhiệm vụ kế hoạch chi tiết cụ thể để phối hợp với các đơn vị bạn, đặc biệt là đối với 6 tỉnh Bắc Lào để cùng tạo điều kiện tốt nhất cho anh em ở các đội quy tập thực hiện tốt nhiệm vụ. Từ việc chúng ta xác định được vị trí, nắm bắt sàng lọc thông tin, trên cơ sở đó sẽ phối hợp chặt chẽ với các đơn vị nghiệp vụ của Bộ Tư lệnh Quân khu II cũng như Bộ Quốc phòng có những kế hoạch chi tiết, phù hợp, vừa đảm bảo được việc tìm kiếm, quy tập hài cốt, vừa đảm bảo chính xác các vị trí tác chiến của từng giai đoạn cách mạng để tìm kiếm các hài cốt liệt sĩ".
Tỉnh Điện Biên đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ cơ bản hoàn thành Đề án của Chính phủ về việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ.
Để hoàn thành mục tiêu này, giải pháp trọng tâm là tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục truyền thống và ý thức cách mạng cho cán bộ, đảng viên và thế hệ trẻ; giúp mỗi người nâng cao hơn nữa nhận thức, ý thức, trách nhiệm trong việc tìm kiếm, quy tập, đưa đón hài cốt liệt sỹ từ Lào về Việt Nam an táng./.