Theo PGS TS Vũ Nam, Phó Giám đốc Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương, sưng lợi (trùng ngấn) hay mọc mụn trên hàm ếch (huyền ung) đều là bệnh trong miệng của trẻ em mới sinh.

Bệnh chân răng nổi lên những hạt nhỏ, màu trắng, tương tự như răng ngựa gọi là mã nha, bệnh do vị hỏa xông lên mà sinh ra.

Chứng nước dãi ngưng tụ lại hai bên má và từ hai bên miệng chảy ra gọi là dãi sều, do tỳ hư không thu nhận được tân dịch hoặc do tỳ nhiệt tân dịch ứa lên mà gây ra.

Nguyên nhân của bệnh là do trẻ hấp thu nhiệt khí khi còn trong bụng mẹ, nhiệt tụ lại ở vị, làm cho vị hỏa bốc lên mà phát bệnh.

Triệu chứng sưng lợi: Chân răng sưng tấy lên, tương tự như bọng nước, trẻ thường khóc luôn, không ăn bú.

Phương pháp điều trị:

Bệnh này chủ yếu là chữa ngoài, có thể dùng bông thuốc quấn lấy cây kim dài chích vào cho nó vỡ, chảy hết chất nước ấy đi, nếu chưa chảy hết thì ngày sau có thể làm lần nữa. Sau khi châm chích rồi cần dùng nước muối rửa mệng, bôi bột Nhật tự tán gồm:

Chu sa thủy phi 2g                  Bằng sa 2g

Băng phiến 0,4g             Phác tiêu 0,4g

Nghiền thật nhỏ, hòa với ít mật gấu trộn đều chấm trong miệng.

Ngoài ra cũng uống thêm bài Thanh vị tán sau đây:

Sinh địa 8g            Đăng tâm 2g

Hoàng liên 2g       Đan bì 4g

Thăng ma 2g        Quy thân 2g

Thạch cao 12g

Các vị tán dập, nước 1 bát, sắc còn 1/3 bát chia 2 lần uống. 

Mọc mụn trên hàm ếch (huyền ung)

Chỗ hàm ếch gần trong họng nổi bọng nước lên như cái nhọt, lưỡi khô mà hay thè ra thụt vào, miệng há khó ngậm lại được, không bú được, nặng hơn sẽ có thể bị tắc họng lại không thể khóc được.

Phương pháp điều trị: điều trị giống như bệnh sưng lợi

Cách chữa bệnh này có thể dùng cây kim bằng bạc đã khử trùng khêu vỡ chỗ đau, nặn cho hết máu độc ấy rồi dùng bột lương tâm tán xát vào chỗ đau.

Thanh đại 8g                  Bàng sa 8g

Hoàng bá 8g                    Hoàng liên 8g

Băng phiến 1g                Phong hóa tiêu 4g

Nghiền nhỏ, dùng 1 ít thổi vào chỗ đau.

Thuốc uống trong có thể dùng bài Phổ tế tiêu độc ẩm sau đây:

Hoàng cầm 3g                Mã bột 2g

Hoàng liên 2g                 Bạc hà 1g

Liên kiều 8g                    Cát cánh 3g

Ngưu bàng 4g                Nhân sâm 2g

Huyền sâm 4g                Quất hồng 1g

Thăng ma 2g                  Sài hồ 2g

Cường tàm 3g                Bản lam căn 8g

Nước 1,5 bát, sắc còn ½ bát, chia 2 lần uống ấm.

Hoặc có thể dùng bài Cam lộ ẩm:

Tỳ bà diệp 4g                 Thục địa 4g

Sinh địa 4g                     Mạch môn 4g

Hoàng cầm 4g                Thiên môn 4g

Chỉ xác 4g                      Thạch hộc 4g

Cam thảo2g                    Nhân trần 4g

Nước 1,5 bát, sắc còn ½ bát uống ấm./.