Nói về nguyên nhân của quyết định này, ông Hoàng Trung, Phó Cục trưởng Cục BVTV cho biết: Từ đầu năm 2015 đến nay, số lượng mặt hàng lạc nhân nhập khẩu (NK) từ Ấn Độ về Việt Nam tăng đột biến, với khoảng 18 DN tại phía Bắc NK về qua cảng Hải Phòng. Chỉ tính riêng từ ngày 10/1/2015 đến ngày 25/1/2015, cơ quan kiểm dịch thực vật (KDTV) tại Hải Phòng đã phát hiện tới 123 lô hàng lạc nhân NK từ Ấn Độ với khối lượng lên tới trên 13 nghìn tấn bị nhiễm mọt lạc Careydon seratus Oliver và Trogoderma granarium Evert mức độ nghiêm trọng.
Đây là hai loài mọt nguy hiểm thuộc danh mục đối tượng KDTV của Việt Nam. Với số lượng lô hàng vi phạm lớn như vậy, Cục BVTV đã có văn bản báo cáo Bộ NN-PTNT và Bộ NN-PTNT đã quyết định tạm ngừng NK. Quyết định này là phù hợp với thông lệ quốc tế cũng như các quy định của pháp luật Việt Nam về KDTV.
Ông Hoàng Trung cho biết: Theo tìm hiểu của chúng tôi, các lô lạc nhân NK về qua cảng Hải Phòng không phải để tiêu thụ trong nước mà được các DN tái xuất sang Trung Quốc. Điều này cũng lí giải tại sao việc thực hiện kiểm dịch, bảo quản xử lí trong quá trình NK được các DN thực hiên rất sơ sài.
Theo ông Trung, kể từ ngày 1/2/2015, Cục BVTV đã áp dụng chế độ tăng cường giám sát đối với tất cả các lô hàng lạc nhân NK từ Ấn Độ về cảng Hải Phòng. Theo đó, lô hàng nào xuất cảng từ Ấn Độ từ sau ngày 1/2/2015 về cảng Hải Phòng mà phát hiện nhiễm dịch hại, chúng tôi sẽ yêu cầu DN thực hiện xông hơi khử trùng và buộc phải tái xuất, đồng thời thông tin rộng rãi cho các DN biết.
Tuy nhiên, do đây là lần đầu tiên phát hiện dịch hại nguy hiểm trên mặt hàng lạc nhân NK nên đối với các lô hàng xuất cảng từ Ấn Độ trước ngày 1/2/2015, chúng tôi sẽ vẫn tạo điều kiện bắt buộc xông hơi khử trùng, chỉ khi nào kiểm tra thấy tuyệt đối không còn cá thể dịch hại nào mới cho phép DN thông quan trước khi XK sang Trung Quốc. Tới sau ngày 6/4/2015, chúng tôi sẽ tạm ngừng hoàn toàn việc cho phép NK lạc nhân từ Ấn Độ.
Ông Hoàng Trung khẳng định: “Cục BVTV đã gửi một lúc 3 thông báo cho cơ quan KDTV phía Ấn Độ; Đại sứ quán Ấn Độ tại Việt Nam; Đại sứ quán Việt Nam tại Ấn Độ lẫn Văn phòng SPS (Công ước quốc tế về BVTV) nói rõ việc Việt Nam sẽ áp dụng các biện pháp tăng cường kiểm soát đối với mặt hàng lạc nhân NK từ nước bạn.
Đồng thời, yêu cầu phía Ấn Độ phải có báo cáo đánh giá nguy cơ dịch hại gửi cho phía Việt Nam, nếu cần thiết phía Việt Nam sẽ trực tiếp sang kiểm tra ngay tại thực địa ở Ấn Độ.
Chỉ khi nào phía bạn có các biện pháp xử lí với cam kết rằng sẽ không để xuất hiện lô hàng nào nhiễm dịch hại trước khi XK sang Việt Nam, Cục BVTV sẽ có văn bản trình Bộ NN-PTNT cho phép NK trở lại. Điều này là đúng theo thông lệ quốc tế cũng như quy định về KDTV của Việt Nam”./.