Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cả nước hiện có 18.327 hợp tác xã (tăng 12.569 hợp tác xã so với thời điểm 31/12/2001) và 79 liên hiệp hợp tác xã. Trong đó số hợp tác xã hoạt động hiệu quả theo Luật Hợp tác xã năm 2012 là 7.924 hợp tác xã (tăng 6.527 hợp tác xã so với năm 2001).
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cho biết, hợp tác xã có vai trò quan trọng trong phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19 và đề nghị các Bộ, ngành Trung ương, địa phương cần tiếp tục tìm ra giá trị mới cho hợp tác xã.
Ông Lê Minh Hoan cho rằng, trong bối cảnh hiện nay ngoài việc thu hút đầu tư nước ngoài thì cũng tăng cường sức mạnh nội tại. Cùng với sức mạnh của doanh nghiệp thì cũng cần chú ý đến kinh tế tập thể và hợp tác xã.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng đề nghị các địa phương quan tâm hơn đến hợp tác xã, vì đây là một thành phần của kinh tế nông thôn, đẩy mạnh hợp tác xã nông nghiệp chính là tạo ra công ăn việc làm, tạo ra bộ mặt mới cho nông thôn. Ông Lê Minh Hoan cũng cho biết, Bộ đang chuẩn bị trình Chính phủ chương trình logistics cho ngành nông nghiệp để hạn chế ảnh hưởng của việc đứt gãy chuỗi cung ứng qua những đại dịch, thiên tai, trong đó hợp tác xã sẽ là nhân tố quan trọng trong chuỗi cung ứng.
Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Võ Thành Thống cho biết, phát triển KTTT, HTX là quan điểm chỉ đạo xuyên suốt của Đảng và Nhà nước ta trong mọi thời kỳ cách mạng. Việc phát triển KTTT, HTX không chỉ là vấn đề về kinh tế mà còn là vấn đề đảm bảo an sinh xã hội, nhất là các đối tượng yếu thế; phù hợp với xu thế đổi mới tư duy tăng trưởng của nước ta, không chạy theo tăng trưởng về số lượng mà phải thúc đẩy tăng trưởng bao trùm, gắn tăng trưởng với tiến bộ và công bằng xã hội; không ngừng nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, đảm bảo bình đẳng về tiếp cận cơ hội và thành quả của tăng trưởng, không để ai bị bỏ lại phía sau trong quá trình phát triển.
Cả hệ thống chính trị và toàn dân đang thi đua thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, trong đó đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một trong 3 đột phá chiến lược. KTTT, trong đó nòng cốt là HTX là một trong 4 thành phần kinh tế của nền kinh tế Việt Nam và là tổ chức kinh tế có tính cộng đồng cao nhất, thể hiện rõ nét yếu tố “định hướng xã hội chủ nghĩa”.
Về thể chế phát triển cho khu vực KTTT, HTX, trong 20 năm triển khai Nghị quyết và 10 năm thi hành Luật, Bộ Chính trị đã ban hành 02 Chỉ thị về đẩy mạnh triển khai Nghị quyết, 02 Kết luận (Kết luận số 56-KL/TW ngày 21/02/2013 về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT và Kết luận số 70/KL/TW ngày 09/3/2020 về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT) về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết; Thủ tướng Chính phủ ban hành 02 Chỉ thị về công tác triển khai thi hành Luật HTX năm 2012 cùng nhiều chương trình, kế hoạch, đề án hỗ trợ KTTT, HTX, trong đó có các HTX trong lĩnh vực phi nông nghiệp.
Thời gian qua, dù đã có những tín hiệu khả quan, tuy nhiên hoạt động của khu vực KTTT, HTX vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập và có nguy cơ tụt hậu, nhất là trong bối cảnh xuất hiện nhiều cú sốc, yếu tố bất ổn phi truyền thống như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, chuyển đổi số, xu hướng gia tăng chủ nghĩa bảo hộ… Do đó, việc đổi mới để khu vực KTTT, HTX phát triển càng trở nên cấp bách. Việc đổi mới này cần phải được thực hiện bài bản, dựa trên những căn cứ khoa học và được thực chứng, củng cố bằng những bài học kinh nghiệm được đúc rút từ thực tiễn triển khai chính sách.
Các HTX trong lĩnh vực phi nông nghiệp đã tích cực tham gia các chuỗi giá trị, đặc biệt đã tăng cường liên kết sản xuất - tiêu thụ trong sản xuất nông nghiệp, đầu tư thiết bị chế biến sản phẩm, góp phần nâng cao giá trị gia tăng, phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững. Đến nay, có khoảng hơn 800 HTX là chủ thể tham gia sản xuất và sở hữu khoảng 30% trong tổng số khoảng 5.000 sản phẩm OCOP đã được xếp hạng, phân loại của cả nước.
Các quỹ tín dụng nhân dân tiếp tục được đổi mới, hoạt động an toàn và hiệu quả, góp phần cung cấp tài chính cho hoạt động sản xuất kinh doanh ở khu vực nông thôn, đẩy lùi tình trạng tín dụng đen. Các HTX giao thông đã mạnh dạn đầu tư phương tiện, đổi mới chất lượng dịch vụ để nâng cao hiệu quả sản xuất và góp phần tích cực đáp ứng nhu cầu đi lại và vận chuyển hàng hóa của nhân dân, góp phần tích cực trong việc phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
HTX trong lĩnh vực phi nông nghiệp có vai trò quan trọng tác động đến phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên trên thực tế, các tổ chức kinh tế tập thể, hợp tác xã trong khu vực này phát triển còn chưa tương xứng tiềm năng. Theo đó, Thứ trưởng đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận và làm rõ vai trò, vị trí của các HTX trong lĩnh vực phi nông nghiệp; đánh giá khách quan, cụ thể tình hình thực hiện Nghị quyết; Luật Hợp tác xã và các văn bản hướng dẫn trong lĩnh vực phi nông nghiệp; đề xuất, kiến nghị hoàn thiện thể chế phát triển cho khu vực HTX nói chung, HTX lĩnh vực phi nông nghiệp nói riêng.
Theo đánh giá của Phó Chủ tịch Liên minh HTX Nguyễn Mạnh Cường, công tác tổ chức thi hành Luật HTX đạt nhiều kết quả quan trọng như đẩy mạnh việc các văn bản hướng dẫn; Công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách và pháp luật của Nhà nước về phát triển KTTT, HTX được thực hiện thường xuyên; Hoạt động giám sát thi hành Luật Hợp tác xã năm 2012 được triển khai tại các địa phương nhằm phát hiện và kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong thi hành Luật Hợp tác xã; Việc thực hiện các chính sách hỗ trợ, ưu đãi HTX, liên hiệp HTX đạt nhiều kết quả; Hệ thống Liên minh HTX Việt Nam giữ vai trò nòng cốt đối với phát triển KTTT, HTX;…
Dưới sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng và sự quản lý hiệu quả của Nhà nước, vai trò nòng cốt của hệ thống liên minh HTX, khu vực KTTT, HTX sẽ tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, đóng góp xứng đáng cho quá trình phát triển nhanh, bền vững của đất nước, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của đảng; hiện thực hóa khát vọng xây dựng đất nước phát triển hùng cường, phồn vinh, hạnh phúc./.