Tại cuộc tọa đàm báo cáo kinh tế vĩ mô Việt Nam quý 4 năm 2016 và triển vọng năm 2017 do Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) vừa tổ chức, nhiều chuyên gia tỏ ra lo ngại về triển vọng kinh tế vĩ mô năm 2017, với tiềm ẩn bất trắc từ kinh tế quốc tế. 

Thận trọng ứng phó với những cú sốc mới

Theo chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh, năm 2017 sẽ là một năm không dễ dàng, không có cuộc dạo chơi lãng mạn, do đó cần đề cao tinh thần chiến đấu. Nội lực phải mạnh, để chuẩn bị đối phó với những cú sốc có thể xảy ra với nền kinh tế.

thoai_von_2_datv.jpg
VEPR khuyến nghị điều hành kinh tế vĩ mô 2017 cần thận trọng hơn (Ảnh minh họa: KT)

Ông Trương Đình Tuyển, nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại, cũng nhìn nhận năm 2017 Việt Nam cũng đối mặt gặp nhiều lực cản trong phát triển kinh tế và xã hội. "Kinh tế cực kỳ bất định, nền kinh tế Việt Nam sẽ vừa có động lực và cả rào cản" - ông Tuyển nhấn mạnh.

TS Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng VEPR cho rằng, “ngoài những vấn đề nội tại cố hữu của nền kinh tế nội địa và tình hình kinh tế thế giới đầy bất trắc cũng sẽ gây ra những ảnh hưởng không nhỏ tới Việt Nam trong năm 2017. Do vậy, cần thận trọng ứng phó với những cú sốc mới”.

Những cảnh báo nêu trên được các chuyên gia đưa ra trong bối cảnh phân tích về việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) tăng lãi suất cơ bản đồng thời gợi mở khả năng sẽ có 3 đợt tăng lãi suất trong năm 2017. Động thái này không chỉ ảnh hưởng tới nền kinh tế Mỹ mà còn ảnh hưởng tới kinh tế toàn cầu.

Theo TS. Thành, việc FED tăng lãi suất sẽ có tác động đến kinh tế Việt Nam trong năm tới, một trong những thay đổi rõ rệt nhất là sự lên giá của đồng USD. Trong khi đó, đồng Việt Nam hiện vẫn đang được neo giữ với USD sẽ có xu hướng tăng giá thực với các đồng còn lại. Điều này có thể gây ra những tác động tiêu cực tới hoạt động xuất khẩu và làm trầm trọng hơn tình trạng thâm hụt cán cân thương mại trong năm tới.

Ngoài ra, Việt Nam có thể phải tăng lãi suất tiền gửi để giúp giữ giá trị đồng Việt Nam và giữ tiền trong hệ thống ngân hàng, khi đồng USD tăng giá. Điều này có thể khiến mặt bằng lãi suất tăng, từ đó dẫn tới phản ứng dây chuyền trên thị trường bất động sản làm giá có thể giảm hoặc tăng chậm hơn dự kiến, và điều này có thể gây ra những rủi ro cho các dự án bất động sản vốn đã đang trong tình trạng “nhạy cảm” và dễ tổn thương, do đó lan sang hệ thống ngân hàng. 

“Mặc dù điều này chưa xảy ra rõ ràng, nhưng Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước cũng cần lưu ý” - TS. Thành khuyến nghị.

Hoặc việc các nước xuất khẩu dầu mỏ đạt được sự đồng thuận về việc cắt giảm sản lượng khai thác kể từ tháng 1/2017 cũng có tác động đến kinh tế Việt Nam. Dù việc này có thể làm lợi cho cán cân ngân sách nhưng giá dầu tăng trở lại cũng có thể tạo sức ép lên lạm phát trong trong nước.

Không những thế, VEPR cho rằng, ảnh hưởng của việc ông Donald Trump phản đối ký kết Hiệp định TPP có thể khiến làn sóng FDI vào Việt Nam suy giảm. Điều này có thể gây ra một số hệ luỵ nhất định, đòi hỏi Việt Nam phải có sự cải cách tốt hơn tạo động lực tăng trưởng.

Tránh nôn nóng với tăng trưởng

Mặc dù viễn cảnh có nhiều thách thức cho nền kinh tế và công tác điều hành, song phân tích của VEPR cũng chỉ ra điểm sáng của kinh tế Việt Nam năm 2017 được kỳ vọng là hoạt động của khu vực doanh nghiệp, đặc biệt khối doanh nghiệp chế biến chế tạo. 

"Kiểm soát chi ngân sách vẫn là một thách thứ dường như rất khó vượt qua, đặc biệt đối với các khoản mục chi thường xuyên. Điều này dẫn tới tình trạng thu ngân sách chỉ đủ cho các khoản chi này, do đó Chính phủ buộc phải vay vốn để bù đắp thâm hụt và tiếp tục đầu tư phát triển, và cuối cùng là mức nợ công ngày càng tăng cao. Do vậy, Chính phủ cần phải thực hiện nghiêm túc chính sách tinh giản biên chế, cắt giảm chi thường xuyên, đồng thời nên cắt bỏ những khoản hỗ trợ dành cho hoạt động nhờ vào NSNN như khu vực hội, đoàn thể... " - VEPR nhận định. 
Theo VEPR, doanh nghiệp đang có điều kiện phát triển thuận lợi khi Chính phủ mới bộc lộ rõ mối quan tâm trong cải cách thủ tục hành chính và cải thiện môi trường kinh doanh. Nghị quyết 19 và 35 của Chính phủ trong năm 2016 được kỳ vọng là sẽ giúp giảm bớt các thủ tục hành chính không cần thiết cũng như hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp, đặc biệt là khối doanh nghiệp tư nhân.

Tuy nhiên, "thực tế cho thấy cần có thời gian để đạt được sự phối hợp và nhất trí giữa các cơ quan thực thi hai nghị quyết này. Qua đây, cũng cho thấy thị trường và các nhà đầu tư đang theo dõi chặt chẽ quyết tâm cũng như khả năng của Chính phủ mới trong việc thực thi những chính sách mới một cách khả thi và hiệu quả" - TS. Thành đánh giá.

VEPR cũng đánh giá mục tiêu tăng trưởng 6,7% cho năm 2017 mà Chính phủ đang đặt ra là một ngưỡng cao. Quan điểm của VEPR dự báo tăng trưởng cả năm 2017 đạt khoảng 6,4% trong khi lạm phát cuối năm có thể đạt mức 5,9%. Do đó, "cần tránh tâm lý nôn nóng đạt mục tiêu tăng trưởng cao dẫn tới buông lỏng ổn định vĩ mô".

Bởi vì nhiều dấu hiệu cho thấy lạm phát đang quay trở lại, và mục tiêu 4% cho năm 2017 là không dễ dàng. Khi lạm phát vượt 5%, lãi suất danh nghĩa sẽ phải điều chỉnh tăng, có thể gây ảnh hưởng tới sản xuất kinh doanh và thị trường tài chính, tác động bất lợi đến tăng trưởng kinh tế nói chung.../.