Tại Diễn đàn "Thực trạng hàng giả, hàng nhái tại Việt Nam: Thách thức và giải pháp" do Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) Bộ Công thương tổ chức ngày 26/11, ông Nguyễn Tiến Đạt, Phó cục trưởng Cục Nghiệp vụ QLTT, Tổng cục QLTT cho hay, lợi dụng tâm lý người tiêu dùng và nhu cầu thực tế của người dân đối với hàng hóa bảo đảm chất lượng của Việt Nam cũng như các nước phát triển (ít hóa chất độc hại), các đối tượng sử dụng rất nhiều phương thức, thủ đoạn để lừa dối người tiêu dùng.

Ông Đạt chỉ rõ, các thủ đoạn phương thức của các đối tượng ngày càng tinh vi phức tạp hơn, thậm chí  chí có sự tham gia của các đối tượng nước ngoài, có sự câu kết từ khâu sản xuất đến khâu phân phối, sử dụng phương tiện công nghệ cao để đối phó các cơ quan chức năng khiến cho công tác chống hàng giả, hàng nhái càng trở nên khó khăn hơn.

“Từ những tổ chức, đường dây chuyên nghiệp đến hộ kinh doanh nhỏ lẻ, người bán hàng rong đều có thể sử dụng rất nhiều chiêu thức khác nhau để lừa dối người tiêu dùng. Đơn giản ngay như những người bán hàng rong bán hoa quả, khoai tây, hành tỏi,… đều có sản phẩm xuất xứ Trung Quốc, khi người tiêu dùng hỏi xuất xứ thì họ sẵn sàng nói là hàng của Việt Nam để người tiêu dùng mua hàng của mình. Không chỉ lừa đảo trên thị trường truyền thống, vấn nạn này còn “lan tỏa” mạnh mẽ trên thị trường online”, ông Đạt cho biết.

Hàng giả xuất xứ ngày càng khó phát hiện và kiểm soát. (Ảnh minh họa: Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia)

Vấn nạn hàng giả, hàng nhái tung hoành khiến các DN làm ăn chân chính khó bề xoay xở là chia sẻ của bà Nguyễn Ngọc Tuyết Trinh, Giám đốc đối ngoại và truyền thông L'Oréal Việt Nam. Bà Trinh cho biết, ngay từ năm 2008, chỉ 1 năm sau khi thương hiệu này chính thức đến Việt Nam, thị trường Hà Nội đã tràn ngập các cửa hàng mang bảng hiệu "L’Oreal chính hãng".

“Có lúc hàng giả chiếm lĩnh thị trường với thị phần lên đến 75% và trở thành nguồn cung cấp sản phẩm làm đẹp chủ lực cho người tiêu dùng. Thực trạng đó đã khiến DN này phải gửi công văn kêu cứu tới nhiều cơ quan cấp Chính phủ, các cuộc họp cấp cao và nhờ đó việc kiểm soát chặt thị trường kể từ năm 2010 đã giúp thị phần mỹ phẩm giả bị triệt tiêu bớt, giảm đáng kể”, bà Trinh cho hay. 

Qua quá trình kiểm tra, theo dõi, Trưởng phòng quản lý hoạt động Thương mại điện tử (Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế số - Bộ Công Thương), ông Nguyễn Hữu Tuấn còn chỉ ra hàng chục các loại hình kinh doanh lừa đảo trên mạng xã hội. Khi thương mại điện tử Việt Nam phát triển nhanh với gần 40 triệu người tham gia mua sắm trực tuyến. Đi đôi với sự phát triển này thì các vụ vi phạm cũng diễn ra mạnh mẽ không kém. Thậm chí, quy mô và cách thức ngày một tinh vi và khó nắm bắt. Trong đó, các nhóm mặt hàng như thực phẩm, đồ điện tử công nghệ, quần áo, giày dép, mỹ phẩm,…bị làm giả nhiều nhất.

“Có vô vàn loại hình kinh doanh lừa đảo trên mạng xã hội. Nhiều người nổi tiếng thường xuyên chia sẻ, live stream và đăng các bài quảng cáo các sản phẩm mỹ phẩm, thực phẩm chức năng. Tuy nhiên, rất nhiều trường hợp đã bị phát hiện đó là các sản phẩm không rõ nguồn gốc, thậm chí là hàng giả. Tinh vi hơn là việc lừa đảo mua xe máy, trúng thưởng trên mạng xã hội. Các đối tượng đánh vào lòng tham và sự thiếu hiểu biết của người dân để lừa đảo”, ông Tuấn thông tin.

Làm hàng giả phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự

Để kiềm chế tình trạng gian lận thương mại, cạnh tranh không lành mạnh, kinh doanh hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ ngày càng phổ biến và diễn biến phức tạp, ông Nguyễn Tiến Đạt cho rằng, cần thiết phải bổ sung, hoàn thiện các chế tài xử lý vi phạm. Bởi hiện nay, với các hành vi vi phạm sở hữu trí tuệ, mức xử phạt cao nhất cũng không quá 250 triệu đồng đối với giá trị hàng hóa vi phạm trên 300 triệu đồng, không có quy định về xử lý hình sự… đây là kẽ hở khiến tình trạng vi phạm ngày càng gia tăng.

Đồng quan điểm, ông Phan Ngân Sơn - Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và công nghệ cũng cho rằng, các chế tài xử phạt của ta hiện nay chưa đủ sức răn đe, chủ yếu thông qua biện pháp hành chính, việc tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ chưa được chặt chẽ.

“Các vụ xử lý về xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ vẫn chủ yếu thông qua biện pháp hành chính, các vụ việc bị xử lý hình sự còn rất ít thể hiện các chế tài sử phạt của Việt Nam chưa nghiêm, chưa đủ sức răn đe đối tượng vi phạm. Hơn nữa, phải tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ mới mong được đối tác đối xử ngược lại như vậy với chúng ta”, ông Sơn nhấn mạnh.

Nhiều ý kiến tại diễn đàn cũng cho rằng, cần phải tăng chế tài xử lý các hành vi vi phạm, truy cứu trách nhiệm hình sự đối với một số hành vi vi phạm, như vậy mới khiến các đối tượng “chùn bước”, không dám vi phạm hoặc tái phạm. Về phía các DN, cần tăng cường áp dụng các biện pháp công nghệ kỹ thuật như ứng dụng truy xuất nguồn gốc xuất xứ, tem chống hàng giả sử dụng công nghệ mới... nhằm bảo vệ sản phẩm của chính mình./.