Thời gian qua, thị trường xăng dầu có nhiều xáo trộn khi nhiều đại lý bán lẻ xăng dầu thiếu nguồn cung bán hàng nhỏ giọt, treo biển nghỉ bán hàng, tập trung nhiều ở khu vực phía Nam,… tại buổi họp báo thường kỳ quý III của Bộ Công Thương chiều 12/10, ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết, nguyên nhân là do từ đầu năm 2022, thị trường xăng dầu thế giới diễn biến phức tạp, khiến nguồn cung không ổn định, giá xăng dầu có biến động lớn,… đã ảnh hưởng hoạt động kinh doanh xăng dầu trong nước.
Trong khi đó, do lo ngại thiếu hụt nguồn cung xăng từ Nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn, nên các DN đầu mối đã tăng cường nhập khẩu. Sau đó, sang quý III/2022, giá xăng dầu thế giới đột ngột giảm mạnh đã khiến các DN đầu mối xăng dầu bị thua lỗ lớn, buộc phải giảm nhập khẩu và kinh doanh cầm chừng.
Trong quý III/2022, lực lượng Quản lý Thị trường cũng đã thực hiện tước giấy phép tạm thời từ 1 – 1,5 tháng đối với 7 DN đầu mối càng khiến nguồn cung phân phối đầu mối bị thiếu hụt. Trong lúc đó, lãi suất tín dụng, chênh lệch tỷ giá ngoại tệ tăng nhanh càng thêm ảnh hưởng đến giá nhập khẩu xăng dầu. Do đó, các DN đầu mối khó nhập khẩu hàng, chủ yếu chỉ duy trì lượng hàng cung cấp đủ cho hệ thống của mình và duy trì mức tồn kho theo quy định.
“Đặc biệt, khi chi phí nhập khẩu xăng dầu tăng cao nhưng chưa được tính vào giá thành đầy đủ cũng dẫn đến việc các DN đầu mối bị thua lỗ. Từ những khó khăn của các DN xăng dầu đầu mối đã kéo theo những bất lợi cho các đại lý bán lẻ xăng dầu. Khi giá xăng dầu nhập khẩu cao hơn giá bán lẻ trong nước, nhiều DN đầu mối đã giảm mạnh chiết khấu bán hàng để giảm lượng cung cho các đại lý, dẫn đến các DN bán lẻ thua lỗ buộc phải cắt giảm chi phí kinh doanh dẫn đến hiện tượng thiếu cục bộ nguồn xăng dầu bản lẻ, đại lý bị âm vốn phải đóng cửa hoặc bán hàng cầm chừng”, ông Đông chỉ ra.
Trước tình hình này, theo ông Đông, Bộ Công Thương đã làm việc với Bộ Tài chính để kiến nghị Bộ Tài chính giảm các loại thuế liên quan đến mặt hàng xăng dầu (thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt); đồng thời sớm rà soát và gửi thông báo áp dụng mức chi phí đưa xăng dầu trong nước về đến cảng và premium trong nước theo mức phù hợp với thực tế phát sinh thời gian vừa qua để bảo đảm tính đúng, tính đủ trong giá cơ sở xăng dầu theo quy định hiện hành để khuyến khích các doanh nghiệp tăng lượng nhập hàng, bảo đảm duy trì nguồn cung xăng dầu ổn định cho thị trường.
Bộ Công Thương cũng phối hợp với UBND các tỉnh, thành phố (đầu mối là Sở Công Thương) chỉ đạo các DN kinh doanh xăng dầu trên địa bàn có phương án bảo đảm nguồn cung xăng dầu; duy trì việc cung ứng xăng dầu trong hệ thống phân phối của DN; chỉ đạo các đơn vị chức năng trên địa bàn đôn đốc, kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định về duy trì bán lẻ xăng dầu tại các cửa hàng xăng dầu theo đúng quy định tại Nghị định số 83/2014/NĐ-CP và Nghị định số 95/2021/NĐ-CP. Theo đó nhiều địa phương như TP.HCM, Bình Phước, Ninh Thuận... đã triển khai công tác chỉ đạo và giám sát việc cung ứng xăng dầu trên địa bàn.
“Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng phối hợp với Bộ Tài chính điều hành giá xăng dầu bám sát diễn biến giá xăng dầu thế giới, phù hợp với diễn biến cung cầu xăng dầu trong nước để bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các chủ thể tham gia thị trường xăng dầu. Liên Bộ khuyến khích các DN duy trì nguồn cung, hạn chế các hành vi đầu cơ găm hàng hoặc buôn lậu xăng dầu qua biên giới sang các nước lân cận”, ông Đông cho biết.
Hiện nay, Bộ Công Thương đã chỉ đạo các thương nhân đầu mối, thương nhân phân phối hỗ trợ để điều phối nguồn hàng, tăng cường cung ứng xăng dầu tại một số địa phương có hiện tượng thiếu xăng dầu cục bộ. Chỉ đạo lực lượng Quản lý thị trường trên toàn quốc phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng trên địa bàn (đầu mối là Sở Công Thương) tăng cường kiểm tra, kiểm soát thị trường một cách chặt chẽ ở khâu bán lẻ và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định.
Thông tin về cuộc họp vừa diễn ra sáng nay (12/10) giữa Bộ Công Thương với các DN kinh doanh xăng dầu đầu mối, ông Đông cho biết, hai bên đã tìm ra giải pháp phù hợp nhất với diễn biến của thị trường xăng dầu hiện nay. Trong đó, Bộ Công Thương tập trung vào 8 nhóm giải pháp chính, đó là tiếp tục rà chi phí trong cơ cấu tính giá, nhất là việc rà soát chi phí đưa xăng dầu nước ngoài về Việt Nam, vì hiện chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam tăng mạnh, nên liên Bộ sẽ có sự tính toán để mức chi phí này phù hợp.
Bộ Công Thương cũng yêu cầu 2 nhà máy lọc dầu trong nước hỗ trợ giao hàng nhanh cho các khách hàng đã đăng ký, đặc biệt các đầu mối đang khó khăn trong nhập khẩu, bán hàng tại các khu vực thiếu nguồn cục bộ; đồng thời các nhà máy tăng sản lượng sản xuất xăng để cung ứng cho thị trường. Các DN đầu mối cũng cần rà soát tổng nguồn giao cho các thương nhân đầu mối nhập khẩu để đảm bảo đủ nguồn cung cho quý IV, đồng thời tiếp tục phối hợp các Bộ, ngành để rà soát, điều chỉnh 1 số quy định về điều hành kinh doanh xăng dầu như công thức điều hành giá, cách thức điều hành và tăng quyền hơn cho các DN dầu mối, thời gian điều chỉnh premium cũng như hoàn thiện hoạt động điều hành thị trường sát hơn nữa sau biến động thời gian qua.
Đồng thời, các tỉnh, thành phố hết sức tạo điều kiện thông quan hàng hóa xăng dầu, cho phép vận chuyển xăng dầu trong giờ cao điểm để kịp thời cung cấp cho các đại lý. Bên cạnh việc theo dõi hoạt động kinh doanh xăng dầu cũng cần tạo điều kiện hỗ trợ, khuyến khích cho các DN trên địa bàn trong thời gian khó khăn hiện nay, tránh gây khó dễ để đảm bảo nguồn cung xăng dầu.
Làm rõ thêm về diễn biến thị trường xăng dầu thời gian qua, tại buổi họp báo, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết, tình hình thế giới biến động phức tạp, đã ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn cung về xăng dầu. Tuy nhiên, nhờ sự chỉ đạo kịp thời của các cấp, sự cố gắng của liên Bộ và cộng đồng DN, có thể khẳng định, đến nay nguồn cung xăng dầu đã cơ bản được đáp ứng.
Tuy nhiên, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cũng nêu rõ, việc trên cả nước có 17.000 cửa hàng xăng dầu, nhưng vừa rồi xảy ra sự việc các cửa hàng đóng cửa, tạm ngưng bán hàng và số lượng chính xác là bao nhiêu cần phải thống kê lại nhưng dù số lượng chỉ 1 cửa hàng cũng là trách nhiệm của Bộ Công Thương.
“Nhiều địa phương xuất hiện tình trạng cây xăng nghỉ bán hoặc bán cầm chừng gây rất nhiều khó khăn cho người dân. Nguyên nhân chính của tình trạng trên xuất phát từ việc các DN đầu mối không có đủ nguồn tài chính để nhập hàng. Họ chỉ duy trì lượng hàng đủ để cung cấp cho hệ thống phân phối của mình và duy trì lượng dự trữ tồn kho theo quy định”, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải thừa nhận.
Liên quan đến số liệu của Tổng cục Hải quan trong quý III/2022, chỉ có 19/33 DN đầu mối nhập khẩu xăng dầu, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho rằng, theo Nghị định 95 (sửa đổi Nghị định 83) về kinh doanh xăng dầu, hiện tại chỉ tính tổng nguồn xăng dầu và DN có thể mua ngay từ 2 nhà máy lọc dầu trong nước là Nghi Sơn và Bình Sơn.
“Mỗi năm, Bộ Công Thương giao hạn mức cho các DN đầu mối nhập khẩu, nhưng không nhất thiết tháng nào hạn mức nhập khẩu cũng giống nhau, có tháng nhiều, tháng ít nhưng cuối năm vẫn đảm bảo đủ tổng lượng nhập khẩu. Trong khi đó, hiện tại DN đầu mối có thể mua ngay từ nguồn trong nước, không nhất thiết DN đầu mối nào cũng phải xuất khẩu, hoặc phải nhập khẩu xăng dầu” Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho biết.
Ngoài ra, do phí vận chuyển xăng dầu nhập khẩu từ nước ngoài về ngày càng tăng và tăng rất nhanh, Thứ trưởng Bộ Công Thương cho rằng, việc điều chỉnh chi phí thời gian qua chưa thực sự phù hợp. Bộ Công Thương sẽ tiếp tục báo cáo lên Chính phủ về vấn đề này, đồng thời liên Bộ sẽ tiếp tục phối hợp để tập trung xử lý trong trách nhiệm của mình./.