Khi nghe chuyện năm xưa, không chỉ các cựu chiến binh, thanh niên xung phong mà cả những người trẻ cũng nghẹn ngào nước mắt trước sự hy sinh của một thế hệ anh hùng.
Truông Bồn (Đô Lương, Nghệ An) những ngày tháng 7 đón dòng khách nườm nượp đến dâng hương trong cái nắng miền Trung như đổ lửa. Cả khu di tích rộng hàng chục ha nhưng những hàng cây xanh mới trồng vẫn chưa kịp tỏa bóng. Bất chấp cái nóng hầm hập từ trên cao hắt xuống, từ mặt đường bê tông phả lên, các đoàn khách vẫn kiên nhẫn chờ đợi trong nhà chờ đăng ký để đến phiên vào lễ.Suốt từ 6 giờ sáng, lăng mộ tập thể của 13 chiến sĩ thanh niên xung phong trong khu di tích Truông Bồn không lúc nào vắng khách. Dưới mái che khang trang trên diện tích chỉ vài chục mét vuông, các đoàn khách lặng lẽ đứng quanh phần mộ. Trong số ấy, có những người không còn xa lạ với huyền thoại Truông Bồn trong những năm tháng chống Mỹ, nhưng cũng không ít người trẻ mới chỉ biết đến nơi đây qua sử sách.
Các thanh niên xung phong thăm lại chiến trường xưa. |
Chị Quỳnh Nga thuyết minh tại khu mộ tập thể của 13 chiến sỹ. Ảnh: Vy An |
Ngôi mộ được đặt tên là ngôi mộ của 13 chiến sĩ thanh niên xung phong Đại đội 317. Trong không gian im lặng như tờ, chỉ có tiếng kể da diết, tất cả như nuốt trọn từng câu, từng lời kể về cuộc chiến năm xưa. Chị Nga cho biết, ngày bình thường Truông Bồn đón khoảng 1.000 lượt khách đến dâng hương nhưng trong tháng tri ân này, lượng khách tăng lên gấp đôi khiến đội thuyết minh phải làm việc liên tục từ 6 giờ sáng đến gần 7 giờ tối. Đó là còn chưa kể đến những đoàn nhỏ lẻ hoặc gia đình.Câu chuyện với chị liên tục bị đứt quãng vì những đoàn khách cuối ngày tới một đông hơn. Chị Nga kể trong những năm gắn bó với nghề, mỗi đoàn khách đến viếng là một kỷ niệm. Nhưng có lẽ nhớ nhất với chị là hình ảnh một bác thanh niên xung phong về thăm đồng đội cũ. Thời điểm đó chị cũng mới vào nghề."Bác gần 70 tuổi nhưng đi xe đạp gần 60 cây số để đến khu di tích. Lúc đó tôi đang đón đoàn, lúc thuyết minh cho các du khách, một mình bác đứng một góc lặng lẽ nhìn. Tôi nhớ như in cái màu áo thanh niên xung phong cũ vàng của bác, trên vai là chiếc khăn mặt lau mồ hôi. Tôi nói từng nào bác lại khóc từng đó, nhưng chỉ đứng một góc, bàn tay còn níu cả cái đầu xe đạp cũ", chị Nga nhớ lại.
Chân dung 14 chiến sỹ của Tiểu đội 2, Đại đội 317, Truông Bồn. Ảnh: Vy An. |
***
Nằm dọc tuyến đường 15A thuộc xã Mỹ Sơn, huyện Đô Lương, Nghệ An, Truông Bồn trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ là đầu mối giao thông quan trọng để vận chuyển quân lương, đạn dược từ miền Bắc chi viện cho chiến trường miền Nam. Bởi vậy, cả chục nghìn quả bom và hàng nghìn quả tên lửa đã dội xuống con đường huyết mạch chỉ trong một thời gian ngắn, khiến hơn 1.200 chiến sĩ hy sinh.
Rạng sáng 31/10/1968, máy bay Mỹ ném hơn 200 quả bom xuống đại đội 317, Tổng đội thanh niên xung phong Nghệ An trong khi đang làm nhiệm vụ san lấp hố bom. 13/14 chiến sĩ đại đội 317 đã hy sinh. Người duy nhất may mắn sống sót là nữ Tiểu đội trưởng Trần Thị Thông, nay đã bước sang tuổi 70.