Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Nói và Làm

Kỷniệm 45 năm Ngày thành lập Đài Tiếng nói Việt Nam(1990), Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh đến thăm và làm việc với Đài. Ông dặn trước, sẽđến thẳng Trung tâm Âm thanhởphốBà Triệu xem các cơ sởkỹthuật, sau đó vềQuán Sứgặp Ban lãnh đạo cùng một sốcán bộcốt cán, xin đừng huy động anh em chào mừngởcổng. Tôi đón ôngởTrung tâm Âm thanh, mời ông thăm Đài phát sóng FM stéréo lần đầu tiên xây dựng tại Hà Nội, phát liên tục chương trìnhÂm nh

Mởđầu buổi làm việc, Tổng Bí thư chúc mừng Đài đón nhận Huân chương HồChí Minh (lần thứ nhất).Ông đứng lên bắt tay chúng tôi. Tôi thưa: "Đây là sựtôn vinh của Đảng và Nhà nước chủyếu đối với các thếhệđi trước, đặt nền móng cho phát thanh Việt Nam, nhờvậy, khi Đảng đềxướng chủtrương đổi mới, chúng tôi có điều kiện kịp thời nắm bắt, phát huy". Ông nói, hơi trầm ngâm: "Đúng vậy. Phát thanh là công việc tập thể. Nhiều người lặng lẽcống hiến rồi lặng lẽđi qua. Bản thân tôi cũng từng làm việcởđài phát thanh".

Tất cảchúng tôi, kểcảnhững người từng công tác lâu năm trong ngành có mặt hômấy đều ngạc nhiên. Vềlịch sửĐài, chưa bao giờnghe chuyệnấy. Tôi chỉcó dịp nghe ông nói thoáng qua một lần, trong buổi Ban Bí thư gặp giới báo chí ngày 25 - 5 - 1988: "... Trong quá trình hoạt động cách mạng trước đây, tôi đã t

T ổ ng B í th ư Nguy ễ n V ă n Linh nh ậ n K ỷ ni ệ m ch ươ ng V ì s ự nghi ệ p B á o ch í Vi ệ t Nam ng à y 7-3- 1991 t ạ i H ộ i Nh à b á o Vi ệ t Nam, H à N ộ i ( Ả nh t ư li ệ u)

Thăm đài phát thanh, Tổng Bí thư có dịp phân tích thêm một số ý kiến ông chuẩn bị bày tỏvới giới tân văn cảnước: "Báo chí không ch

Cuối buổi làm việc, tôi thưa với ông: "Hội Nhà báo Việt Nam vừa thiết lập Huy chương vì sựnghiệp báo chí (nay gọi là Kỷniệm chương). Anh là nhà báo lâu năm và có nhiều cống hiến, chúng tôi xin được trao tặng anh Huy chương, cùng lúc với đồng chí Phạm Văn Đồng và Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Nếu anh chấp nhận, hôm nào anh thu xếp được ít thời gian, Lãnh đạo Hội xin đến trao anh huy chương kỷniệm". Ông tỏvẻngạc nhiên: "Tôi rất lấy làm vinh dựvềviệc này. Song đã được Hội ưu ái, tôi phải đích thân tới cơ quan Hội nhận huy chương chứ".

Lễtrao Huy chương Vì sựnghiệp báo chí tặng Nhà báo Nguyễn Văn Linh diễn ra trọng thểtại Câu lạc bộBáo chí, 12 phốLý Đạo Thành cạnh Cơ quan Trung ương Hội, ngày 7 - 3 - 1991, trước sựcó mặt của nhiều nhà báo và cán bộ, và Uỷviên BộChính trị, Thường trực Ban Bí thư Nguyễn Thanh Bình.

Đời hoạt động cách mạng của đồng chí Nguyễn Văn Linh rất dày dặn. Mười bốn tuổi đến với cách mạng. Mười lăm tuổi đã biết thếnào là tù đày. Hai lần, tổng cộng mười năm tại nhà tù Côn Đảo. Ông là một trong sốcán bộlãnh đạo cách mạng chủchốt lăn lộn miền Nam nước ta suốt hai cuộc kháng chiến cho đến ngày thống nhất nước nhà. Nhà lãnh đạo Mười Cúc (tên thường gọi của ông) kếtiếp "ngọn đèn pha hai trăm nến" Anh Ba Lê Duẩn làm Bí thư XứuỷNam Bộtừnăm 1957, giữa lúc tình hình cách mạng miền Nam lâm vào thếgay go do chính sách khủng bốtrắng của Ngô Đình Diệm. Ông đã cùng Xứuỷbám sát cơ sở, lãnh đạo quần chúng sáng tạo nhiều hình thức đấu tranh, giữvững phong trào; và từthực tiễn đóng góp ý kiến xây dựng Nghịquyết 15 của Trung ương Đảng. Đồng chí Nguyễn Văn Linh là một người có công lớn cùng Trung ương Cục chỉđạo quân và dân miền Nam cùng cảnước đánh bại chiến tranh xâm lược của Mỹ, giành thắng lợi hoàn toàn năm 1975.

Khởi xướng và lãnh đạo đổi mới là công lao của Đảng. Đểđịnh hướng được đổi mới, nhiều vịlãnh đạo Đảng taởTrung ương và địa phương trăn trởtìm tòi mởlối. Nguyễn Văn Linh với tư cách Bí thư thành phốHồChí Minh, đã khảo sát thực tếvà mạnh dạn nêu lên sựbất cập của nhiều chính sách quản lý trước tình hình mới. Ông đềra và chỉđạo thực nghiệm một sốchủtrương xoá bỏcơ chếtập trung quan liêu bao cấp. Cũng như mọi chính sách mới, có người tán thành có người phản đối. Chính kiến phân vân. Trung ương cử Ủy viên BộChính trị, Chủtịch Hội đồng Nhà nước Trường Chinh vào thành phốxem xét, và nhất trí kết luận nhất thiết phải đổi mới, xoá bỏcơ chếquản lý tập trung quan liêu bao cấp. Từthực tiễn của miền Nam kết hợp thực tếnhiều địa phương khác, Trung ương hoạch định chủtrương đổi mới toàn diện. Tiếp đó, với tư cách Uỷviên BộChính trịThường trực Ban Bí thư, Nguyễn Văn Linh cộng tác đắc lực với Tổng Bí thư Trường Chinh hoàn thành việc Trung ương ký thác: đánh giá khách quan thời cuộc, định hình đường lối, chính sách làm Báo cáo chính trịtrình Đại hội VI của Đảng xem xét, thông qua, mởbước ngoặt quyết định cho quá trình phát triển của dân tộc ta từcuối thếkỷ20 trởvềsau.

Là người lãnh đạo cao nhất của Đảng nhiệm kỳđầu tiên thời đổi mới, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh đã cùng tập thể Trung ươngchủđộng chèo lái con thuyền cách mạng vượt qua những bước hiểm nghèo, đúng vào lúc thếgiới xảy ra những cơn địa chấn chính trịdẫn đến sựsụp đổcủa mô hình xã hội chủnghĩa cũởLiên Xô và Đông Âu năm 1989.

Một thành công của Nguyễn Văn Linh là sửdụng báo chí làm công cụđấu tranh chống sựtrì trệ, quan liêu của cán bộ, tạo đồng thuận xã hội, khắc phục các hiện tượng tiêu cực. Các bài báo Nh

Những ai có dịp tiếp xúc cốTổng Bí thư Nguyễn Văn Linh đều thấy rõ đức tính khiêm nhường, sâu sát thực tếcủa ông. Ông luôn luôn sòng phẳng mọi thứ, trong công tác cũng như trong đời thường. Bản thân kẻviết bài này, cùng chung cảm nhận với nhiều đại biểu dựĐại hội lần thứVI của Đảng, cóấn tượng sâu sắc vềbài phát biểu ra mắt của Tổng Bí thư mới thay đồng chí Trường Chinh xin nghỉvì lý do sức khoẻ. Trong bầu không khí nghiêm trang và xúc động, tấtcảcác đại biểu dựĐại hội VI đều ý thức rõ vận mệnh của Đảng, của dân tộc trong thời điểm đầy khó khăn vừa được chuyển giao cho một tập thểmới, mà người đứng đầu là Nguyễn Văn Linh.

Ông nói: "Trước đây, các Tổng Bí thư đều cao hơn chúng ta một cái đầu. Nay tôi được bầu làm Tổng Bí thư, trình độtôi không xa cách các đồng chí bao nhiêu. Chúng ta phải nương tựa vào nhau, phát huy trí tuệtập thể, bổsung cho nhau mặt mạnh, khắc phục mặt yếu, giữvững nguyên tắc tập thểlãnh đạo, cá nhân phụtrách". Khi nói câu trên ông ngừng đọc văn bản, nhìn thẳng vào các đại biểu nói vo với thái độhết mực chân thành. Trò chuyện với bạn bè, ông báo trước, dứt khoát mình chỉđảm đương trọng trách một nhiệm kỳ, sau đó trao lại cho các đồng chí khác trẻhơn, sức khoẻtốt hơn - điều mà ông kiên quyết giữlời.

Nguyễn Văn Linh là con người khiêm nhường, chân tình, thẳng thắn, yêu thương đồng chí, bạn bè song sẵn sàng đấu tranh không khoan nhượng. Ông nói thẳng với Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô M. Gorbachốp, người đứng đầu Đảng và Nhà nước Xô viết thờiấy, giữa lúc ông này đangởđỉnh cao quyền lực và vinh quang - vinh quang ngắn ngủi, do các phương tiện truyền thông phương Tây tạo dựng là chính - tại cuộc hội đàm song phương Lãnh đạo cấp cao tại Matxcơva: "Với tư cách một người cộng sản, tôi có thểchân thành nói với đồng chí việc bỏĐiều 6 và Điều 7 trong Hiến pháp Liên Xô⁽¹⁾ là một sai lầm nghiêm trọng sẽdẫn đến những hậu quảkhôn lường không chỉđối với Liên Xô mà thôi". Câu nói thẳng thắn - và cũng là một dựbáo sẽsớm trởthành hiện thực - của Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Văn Linh dĩ nhiên không làm đảo ngược cục diện Liên bang Xô viết, ít ra cũng nói lên khí tiết và bản lĩnh người cách mạng Việt Nam.

Trong nhiệm kỳgiữtrọng trách Tổng Bí thư, ông có nhiều cốgắng - lần này không mấy thành công - vận động cán bộcảnước giảm bớt lãng phí tài sản công. Đất nước mởcửa, không ít cán bộchuyển sang đi xe đời mới sản xuất tại Nhật Bản, riêng Tổng Bí thư vẫn dùng chiếc xe Lada chật chội xuất xưởng tại Liên Xô thời trước, không gắn máy điều hòa nhiệt độ. Ông không đồng ý cho xe cảnh sát đi trước dẹp đường mỗi khi cần di chuyển trong thành phố. Đất nước gánh hậu quảchiến tranh, đời sống nhân dân cảnước đâu đâu cũng khó, gia đình ông sống tại thành phốHồChí Minh cũng nuôi lợn, nuôi chim cút như mọi người khác đểtăng thu nhập. Nghe tin con gái ngã bệnh vì vất vảquá, từHà Nội, Tổng Bí thư viết thư khuyên: "Nhà nuôi một lứa heo này rồi thôi đừng nuôi nữa. Con nên nuôi đàn vịt cho đỡmệt...".

Kỷniệm 50 năm Ngày thành lập (1995), Đài Ti

Chúng tôi mời ông bà đi thăm một sốphòng studio sửdụng công nghệtiên tiến, biên tập viên nói trực tiếp với thính giả, một « cách tân » quan trọng của Đài TNVN thời bấy gờ, và đềnghịông phát biểu mấy lời cho Đài ghi âm, lưu giữlàm tư liệu quốc gia. Ông tựtay viết vào Sổlưu niệm: "Nhơn d