Sáng 20/6 tại TP Buôn Ma Thuột-Đắk Lắk diễn ra Hội nghị về các giải pháp khôi phục bền vững vùng Tây Nguyên. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dự và phát biểu chỉ đạo.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại hội nghị

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, diện tích rừng Tây Nguyên bị tàn phá nghiêm trọng, mất 1,5 triệu ha rừng, tương đương 41% diện tích.

Chỉ trong 5 năm qua, trữ lượng rừng Tây Nguyên giảm 17,4%, tình trạng khai thác rừng và lâm sản trái phép, vi phạm phòng cháy chữa cháy rừng vẫn diễn ra nghiêm trọng. Nhiều nơi rừng chỉ còn trên giấy, còn trên thực tế đã không còn rừng. Đây là nguyên nhân quan trọng làm nghiêm trọng hơn tình trạng hạn hán, sa mạc hóa tại Tây Nguyên. Trong khi đó, việc trồng rừng lại triển khai chậm. Lẽ ra Tây Nguyên cần phải trồng thêm gần 22.000 ha rừng, nhưng mới chỉ trồng được khoảng 4.800 ha.

Trong 5 tháng đầu năm nay, đã có 1.724 vụ vi phạm các quy định về bảo vệ và phát triển rừng bị phát hiện xử lý, tập trung vào các vi phạm phá rừng trái pháp luật 180 ha, khai thác gỗ và lâm sản trái pháp luật; cất giữ, buôn bán, vận chuyển lâm sản trái pháp luật, tịch thu gần 3.500 m³ gỗ. Còn năm 2015 đã xảy ra hơn 6.000 vụ vi phạm.

Trọng điểm khai thác gỗ trái phép tập trung tại các khu vực còn nhiều rừng tự nhiên, khu vực biên giới, khu vực giáp ranh; các rừng đặc dụng ở huyện Tuy Đức, Đắk Song, Đăk Ngo tỉnh Đắk Nông; huyện Đạ Huoai – Lâm Đồng, huyện Krông Năng, Ea H’Leo, Ea Súp, Đắk Lắk và một số địa bàn khác… 

Có quá nhiều nguyên nhân gây nên tình trạng mất rừng, trong đó chủ yếu nhất vẫn là do quản lý, bảo vệ rừng yếu kém, thậm chí còn tình trạng tiếp tay phá rừng. Trong khi đó, việc xã hội hóa công tác bảo vệ rừng, gắn trách nhiệm với chủ rừng triển khai chậm. Thêm vào đó, dân số tăng nhanh do di cư tự do cũng dẫn đến khai phá rừng lấy đất sản xuất; xâm lấn, sử dụng đất rừng ồ ạt, trồng các loại cây có giá trị cao hơn.

Trong khi quản lý rừng chưa chặt chẽ, thì tình trạng buôn bán gỗ và lâm sản bất hợp pháp vẫn diễn ra. Việc quản lý các cơ sở chế biến gỗ kém hiệu quả, cấp phép kinh doanh chế biến gỗ còn thiếu quy hoạch, không gắn với quy hoạch nguồn nguyên liệu rừng. Tại Tây Nguyên, 55 công ty lâm nghiệp Nhà nước quản lý gần 1 triệu ha rừng, nhưng việc sắp xếp chuyển đổi hoạt động còn chậm.

Theo các đại biểu tham dự Hội nghị, việc giao đất giao rừng chậm bao nhiêu thì nguy cơ mất rừng còn lớn bấy nhiêu. Đặc biệt, nghiêm trọng hơn là tình trạng lâm tặc lộng hành, thách thức cơ quan chức năng bảo vệ rừng. Có lãnh đạo tỉnh phản ánh tình trạng lâm tặc phá rừng, khi bị kiểm lâm phát hiện thì bắt người, thậm chí bắt quỳ xin lỗi mới tha.  

Phát biểu kết luận Hội nghị, Thủ tướng nhấn mạnh nhiệm vụ quan trọng là phải khôi phục, phát triển rừng Tây Nguyên, ngăn chặn phá rừng nghiêm trọng đang xảy ra. Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Văn phòng Chính phủ tiếp thu các ý kiến của các Bộ, ngành và địa phương về nhiều giải pháp, trong đó có cả đề xuất sửa Luật Đa sạng sinh học và Luật Bảo vệ rừng.

Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn xây dựng cơ chế chính sách khôi phục phát triển rừng Tây Nguyên, trình Thủ tướng trong thời gian sớm nhất.

Thủ tướng nêu rõ, mục tiêu che phủ rừng Tây Nguyên đạt trên 59% vào năm 2020. Nhưng con số độ che phủ rừng hiện quá thấp, chỉ còn dưới 45%. Đặc biệt 5 năm qua diện tích rừng suy giảm nghiêm trọng. Nếu không khôi phục, thì hậu quả khôn lường.

Theo Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, ở các địa phương, bên cạnh việc phát triển, tỉnh ủy và UBND các tỉnh chưa quan tâm đúng mức bảo vệ, khôi phục phát triển rừng. Đó là nguyên nhân tổng thể. Nhưng một ý quan trọng là rừng có chủ mà không có chủ.

Hiện diện tích giao hộ gia đình quản lý tỷ lệ thấp, chỉ khoảng 4%, còn 96% là các Ban quản lý bảo vệ rừng để mất rừng. Mặt khác, nguyên nhân chính là đất rừng không có chủ, hoặc có chủ rồi nhưng lực lượng mỏng, cộng với tình trạng tiêu cực, tham nhũng, “móc ngoặc” trong vấn đề bảo vệ khai thác rừng tương đối phổ biến. Lực lượng chức năng trong công tác bảo vệ rừng, kể cả chính quyền chưa làm tròn trách nhiệm, nhất là lực lượng kiểm lâm, công an và vai trò giám sát của nhân dân.  

Thủ tướng cũng nêu lên tình trạng các địa phương để người dân di dân một cách tự do, chưa quy hoạch ổn định cả đầu đi và đầu đến dẫn đến phá rừng lấy đất trồng cây công nghiệp. Một số tỉnh chuyển rừng nghèo sang cây công nghiệp chưa quản lý chặt chẽ dẫn đến tình trạng phá rừng.

Đối với công tác bảo vệ rừng và tăng độ che phủ rừng, Thủ tướng yêu cầu huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị, quyết tâm khôi phục và phát triển rừng bền vững, gắn với đời sống của người dân địa phương có rừng, góp phần phát triển kinh tế xã hội.

Thủ tướng khẳng định, Chính phủ tuyên bố đóng cửa rừng tự nhiên, không chuyển 2,25 triệu ha rừng tự nhiên còn lại sang mục đích khác, kể cả các dự án đã phê duyệt mà chưa triển khai. Trừ các dự án liên quan quốc phòng an ninh quan trọng. Nghị quyết Trung ương đã công bố điều này. Thứ hai không có chủ trương chuyển rừng nghèo kiệt, rừng nghèo sang trồng cây công nghiệp. Không để lợi dụng chủ trương trước hết phá rừng, chuyển thành rừng nghèo, rồi nói là rừng nghèo, cần chuyển đổi rồi phá rừng tiếp.

“Chúng ta đã có diện tích cao su, cà phê và cây công nghiệp khác tương đối lớn, chúng ta phải đi vào thâm canh, chế biến sâu, nâng cao chất lượng, không phải mở diện tích tràn lan mà chất lượng, sản lượng chế biến sâu không có”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Thủ tướng yêu cầu các cơ quan công an, kiểm sát, tòa án, quân đội vào cuộc để đấu tranh ngăn chặn có hiệu quả tình trạng tàn phá rừng. Các cơ sở chế biến gỗ rừng tự nhiên phải được đóng cửa. Sắp xếp lại các nông lâm trường, các ban quản lý để đất và rừng có chủ, không phát canh thu tô đất rừng trong khi người dân không có đất sản xuất. Dừng cấp phép các công trình thủy điện liên quan đến lấn chiếm đất rừng và rừng, buộc chủ dự án trồng rừng thay thế, kiên quyết thu hồi giấy phép nếu chủ dự án không trồng rừng thay thế và không chi trả phí môi trường rừng.

Bên cạnh đó phải tôn vinh các tập thể, cá nhân làm tốt công tác bảo vệ rừng, đi liền đó là điều tra, truy tố, xét xử các tập thể, cá nhân buôn lậu gỗ hoặc có liên quan đến việc phá rừng. Các địa phương Tây Nguyên phải nêu cao tinh thần trách nhiệm, kiên quyết đấu tranh ngăn chặn tình trạng phá rừng, khôi phục phát triển rừng Tây Nguyên./.