Báo cáo của Thủ tướng Chính phủ trước Quốc hội hôm qua (21/11) có nêu đã tạo việc làm cho trên 1,4 triệu người, đạt gần 88% kế hoạch năm.
 |
PV: Ông có thể giải thích lý do nào chúng ta lấy mục tiêu giải quyết 1,6 triệu lao động/năm và bình luận gì về con số mà Chính phủ đã báo cáo?
Ông Bùi Sỹ Lợi: Con số giải quyết 1,6 triệu việc làm là xuất phát từ mục tiêu của Nghị quyết đại hội Đảng và mục tiêu của Chính phủ là phải giải quyết được 1,6 triệu lao động để xử lý vấn đề lao động hàng năm tăng thêm và lao động mất việc làm phải bổ sung. Nhưng thực chất con số này đúng hay sai là bài toán cần phải được xem xét.
Một là phải xác định tốc độ tăng trưởng kinh tế 1% GDP thì 0,25% việc làm được giải quyết có đúng hay không? Chỗ này cần phải tính toán. Hai là con số này được tổng hợp trên cơ sở báo cáo của các địa phương nên nó cứ luẩn quẩn ở đây.
Theo tôi, con số này chưa chính xác. Bởi phân tích về cơ sở khoa học, mỗi năm xấp xỉ 1 triệu lao động bước vào độ tuổi lao động, nhưng vấn đề là có giải quyết được cả một triệu lao động đó hay không là cả một bài toán cần phải xem xét. Số lao động thất nghiệp, số lao động mất việc làm phải quay đi tìm việc làm mới thì cũng vào khoảng 500-600 ngàn nữa thì con số đó là đúng. Nhưng thực chất giải quyết việc làm cho 1 triệu lao động bước vào độ tuổi lao động có làm việc được hay không thì chúng ta chưa khẳng định được. Số 600 ngàn lao động mất việc làm, thiếu việc làm cũng không xác định được thì điều quan trọng nhất là Chính phủ phải xác định lại phương pháp tính toán.
PV: Vậy năm nào chúng ta cũng đưa ra mục tiêu này và lại báo cáo các con số mà ai cũng cho rằng chưa chính xác, theo ông cần khắc phục bằng cách nào?
Ông Bùi Sỹ Lợi: Theo tôi là bỏ chỉ tiêu pháp lệnh về giải quyết việc làm mà phải tính tốc độ tăng việc làm so với tốc độ tăng trưởng GDP hoặc là tỷ lệ lao động thất nghiệp ở đô thị giảm đi và lao động thiếu việc làm ở nông thôn cũng giảm đi thì sẽ chính xác hơn. Bởi các con số thống kê đưa ra không phản ánh số cụ thể, không phản ánh đúng thực chất của chỉ tiêu kinh tế.
PV: Ông cũng đã từng làm công tác quản lý ở địa phương về lao động, vậy ông đánh giá thế nào về chất lượng thống kê ở cơ sở như thế nào?
Ông Bùi Sỹ Lợi:Con số thống kê này là hoàn toàn không chính xác. Hàng năm, một là lấy số lượng vốn vay giải quyết việc làm để chia cho đầu định mức giải quyết được 1 việc làm là mấy triệu. Thứ 2 là các huyện, các ngành đều báo cáo nên có chuyện báo cáo trùng lắp. Ví dụ chỉ giải quyết được 1 việc làm thì thanh niên báo cáo, địa phương báo cáo, phụ nữ báo cáo nữa…
Theo tôi, chính xác là 1,6 triệu lượt lao động được giải quyết việc làm thì nó gần với con số mà Chính phủ báo cáo hơn. Điều này có nghĩa là không phải số người được giải quyết việc làm.
Bởi lẽ, một người thất nghiệp hôm nay có thể ngày mai tìm được việc làm khác. Tức là quá trình đi tìm việc làm không phải là giải quyết việc làm một lần mà có thể trong năm 4 quý tôi đi tìm việc làm ở 4 nơi khác nhau. Cái mà người ta đánh giá giải quyết được việc làm có thể nằm trong 1,6 triệu đó mà không phải là số người tuyệt đối được giải quyết.
PV: Biết rằng con số đó là không chính xác vậy tại sao chúng ta vẫn đặt ra mục tiêu, thưa ông?
Ông Bùi Sỹ Lợi:Chúng ta đang trong thời kỳ dân số vàng thời kỳ này phải kéo dài khoảng 20 năm. Lực lượng thanh niên bước vào độ tuổi lao động 1 triệu hàng năm còn kéo dài nhiều năm nên những năm gần đây đều nằm ở con số đó là chính xác. Nhưng quan trọng là chúng ta có giải quyết được 1,6 triệu hay không thì đáng suy nghĩ. Tôi thấy quan trọng nhất và chính xác nhất là chúng ta tính theo tỷ lệ lao động thất nghiệp giảm đi, số lao động thiếu việc làm ở nông thôn giảm đi.
PV: Trong khi số DN giải thể, phá sản tăng mạnh thì theo báo cáo số người tìm được việc lại vẫn tăng ổn định. Ông nghĩ sao về điều này?
Ông Bùi Sỹ Lợi: Việc giải thể và sáp nhập doanh nghiệp trong cơ chế thị trường là bình thường và đương nhiên, có thể giải thể lĩnh vực này để thành lập lĩnh vực khác. Nhưng trong điều kiện hiện nay, số lượng doanh nghiệp giải thể, phá sản mất việc làm nhiều hơn số lượng doanh nghiệp thành lập mới thì con số giải quyết giải quyết việc làm là con số đáng phải suy nghĩ.
Anh xác định số lao động việc làm không chuẩn thì tỷ lệ thất nghiệp cũng không chuẩn. Vì vậy, con số giải quyết việc làm và tỷ lệ thất nghiệp và tỷ lệ thiếu việc làm ở nông thôn là con số phải suy nghĩ, tính toán một biện pháp nào đó. Các nước thống kê điều tra lao động hàng quý, thậm chí hàng tháng để người ta thấy được sự biến động trên thị trường lao động. Trong khi chúng ta lại lấy con số của cả năm thì không bao giờ chính xác, kể cả anh có báo cáo theo số liệu khoa học cũng không chuẩn.
Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội cũng đề nghị với Chính phủ là nên xem xét lại để xác định tỷ lệ giải quyết việc làm mới làm sao cho đáp ứng được thực tiễn của cuộc sống hiện nay. Chúng tôi cũng khuyến nghị, một là tăng việc làm mới căn cứ vào tốc độ tăng trưởng kinh tế; hai là lấy theo tỷ lệ lao động thất nghiệp giảm đi hàng năm thì chuẩn xác hơn.
PV: Nhiều đại biểu chất vấn về tình trạng cử nhân ra trường không có việc làm. Theo ông, đây có phải là sự lãng phí?
Ông Bùi Sỹ Lợi: Lao động qua đào tạo rất tốt, nhưng đào tạo phải đáp ứng 2 yêu cầu: một là chất lượng đào tạo và hai là cung đào tạo có đáp ứng được cầu sử dụng không. Nếu cung đào tạo vượt quá cầu thì nghiễm nhiên là anh đào tạo ra không có việc làm. Cho nên phải sắp xếp lại hệ thống các trường lớp đào tạo để làm sao đào tạo cái mà xã hội cần để sử dụng chứ không phải là đào tạo cái mà nhà trường có.
PV: Xin cảm ơn ông./.