Ngày 12/6/2014, tại Thủ đô Pretoria, Đại sứ quán Việt Nam tại Nam Phi tổ chức Hội thảo về tình hình Biển Đông trước việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan trái phép trong vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam.
Hội thảo thu hút sự tham dự của trên 70 đại biểu, trong đó có đại diện của Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng Nam Phi, đại diện Đoàn Ngoại giao trong đó có các vị Đại sứ, Đại biện lâm thời, đại diện Đại sứ quán các nước ASEAN, New Zealand, Mỹ, Nhật Bản, Cuba, Bulgaria, Algeria, Boswana, Zimbabwe, cùng nhiều học giả, phóng viên báo chí và các doanh nghiệp sở tại.
Phát biểu tại hội thảo, Đại sứ Việt Nam tại Nam Phi Lê Huy Hoàng đã cập nhật những diễn biến mới nhất về tình hình căng thẳng tại Biển Đông, nhấn mạnh những hành động gây hấn của Trung Quốc trong hơn một tháng qua kể từ khi Trung Quốc hạ đặt giàn khoan trái phép Hải Dương-981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam.
Ngoài ra, Trung Quốc đã duy trì số lượng lớn bất thường nhiều tàu vũ trang quân sự cùng máy bay hộ tống đến vị trí đặt giàn khoan, tiến hành những hành động uy hiếp, thậm chí ngang nhiên đâm chìm tàu cá của Việt Nam, vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế, Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 và Tuyên bố về ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC) mà Trung Quốc là một bên tham gia ký kết.
Đại sứ Lê Huy Hoàng nhấn mạnh thiện chí, chủ trương của Việt Nam kiên trì các biện pháp hòa bình, phù hợp luật pháp quốc tế nhằm bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng của mình.
Nhân dịp này, Đại sứ Lê Huy Hoàng cũng kêu gọi chính giới, học giả và ngoại giao đoàn tại Nam Phi ủng hộ yêu cầu chính đáng của Việt Nam, lên tiếng phản đối hành động phi lý của Trung Quốc, yêu cầu Trung Quốc rút giàn khoan Hải Dương-981 cùng các tàu hộ tống ra khỏi vùng biển của Việt Nam và chấm dứt các hoạt động gây ảnh hưởng đến an toàn, an ninh hàng hải cũng như hòa bình và ổn định của khu vực.
Tại Hội thảo, nhiều đại diện trong ngoại giao đoàn đã lên tiếng ủng hộ các hoạt động chính nghĩa, chủ trương kiềm chế, sử dụng các biện pháp hòa bình của Việt Nam.
Ông Hiroaki Fujiwara, Công sứ Đại sứ quán Nhật Bản nhắc lại quan điểm của Chính phủ Nhật bản đã được Thủ tướng Shinzo Abe phát biểu gần đây tại Hội nghị Shangri-La tại Singapore, nhấn mạnh Nhật Bản ủng hộ các nước ASEAN, đề cao luật pháp quốc tế, yêu cầu các bên kiềm chế không sử dụng vũ lực, mong rằng Hội nghị Cấp cao Đông Á năm tới sẽ mở rộng chương trình nghị sự để trao đổi về công ước luật biển.
Đại biện Sứ quán Philippines Racinto hoan nghênh Đại sứ quán Việt Nam đã tổ chức Hội thảo để giúp chính giới, ngoại giao đoàn sở tại có những thông tin cập nhật về tình hình căng thẳng đang xảy ra tại Biển Đông, chia sẻ thông tin liên quan đến việc Philippines khởi kiện Trung quốc tại Tòa án Trọng tài quốc tế.
Học giả tại Viện nghiên cứu Johannesburg Muhamed Nur Nordien cho rằng, thế giới không thể làm ngơ trước việc các nước lớn hù dọa các nước nhỏ. Ông Nur Nordien cũng rất tán thành các hoạt động hòa bình theo luật pháp quốc tế của Việt Nam.
Nhiều học giả cũng đã tranh luận sôi nổi về các biện pháp xử lý tranh chấp với Trung Quốc trong thời gian tới, cho rằng Việt Nam có thể tận dụng hơn nữa các cơ chế, diễn đàn liên quan như tại Liên Hợp Quốc, Phong trào Không liên kết, Nhóm G-7 … để tiếp tục tranh thủ sự ủng hộ rộng rãi của cộng đồng quốc tế.
Một số đại biểu cũng đề cập khả năng áp dụng một số bài học thành công trong việc xử lý tranh chấp tại các khu vực thời gian qua, kể cả công thức khai thác chung ở những nơi các bên có thể thỏa thuận phù hợp với yêu cầu và lợi ích chính đáng của mình.
Sau Hội thảo, ông Thomas Wheeler và ông Victor Zazeraj, hai cựu Đại sứ của Nam Phi đều có chung quan điểm lo ngại về tình hình căng thẳng tại Biển Đông, cho rằng những hành động của Trung Quốc ở Biển Đông đang đe dọa nghiêm trọng hòa bình và ổn định trong khu vực; Việt Nam thậm chí có thể kiện Trung Quốc tại Tòa án Quốc tế về Luật biển và các cơ chế liên quan của Liên Hợp Quốc.
Nhận xét của nhà báo Kirtan Bhana thuộc tạp chíDiplomatic Societycủa Nam Phi cho rằng, hội thảo do Đại sứ quán Việt Nam tổ chức là sự kiện hữu ích, những người tham dự có dịp hiểu rõ hơn về những diễn biến căng thẳng hiện nay tại Biển Đông. Ông hoan nghênh và ủng hộ những nỗ lực của Việt Nam trong việc tìm kiếm một giải pháp hòa bình cho các cuộc tranh chấp, phù hợp với luật pháp quốc tế và Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật biển 1982.
Một số hình ảnh tại Hội thảo:
