Doanh nghiệp xây dựng nhà ở cho học sinh, sinh viên; nhà ở để bán, cho thuê, cho thuê mua đối với công nhân làm việc trong các KCN tập trung, khu chế xuất, khu công nghệ cao và người có thu nhập thấp sẽ được hưởng thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp ưu đãi 10% trong suốt thời gian hoạt động áp dụng với phần thu nhập từ việc xây dựng nhà này. Bên cạnh đó, loại hình nhà ở này được áp mức thuế suất thuế giá trị gia tăng 5%.
Đây là những thay đổi lớn về chính sách thuế trong dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) và Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (DN) vừa được Bộ trưởng Tài chính Vũ Văn Ninh đệ trình UBTVQH. Đây thực chất là sự hỗ trợ để khuyến khích DN đầu tư vào lĩnh vực này và người thuê, mua có cơ hội hưởng giá thấp. Tuy nhiên, e ngại không kiểm soát được giá bán, cho thuê khiến ưu đãi không đến được tay người thụ hưởng, nhiều ủy viên UBTVQH đưa ra gợi ý khác, nên trợ giúp trực tiếp thay vì hỗ trợ thông qua ưu đãi thuế cho DN.
Cả nước hiện có gần 400 trường ĐH, CĐ. Đến năm 2015, quy mô đào tạo của cả mạng lưới đạt khoảng 3 triệu người (chưa kể HSSV các trường dạy nghề), đến năm 2020 là 4,5 triệu người. Tuy nhiên, hiện tại mới có khoảng 20% SV được ở trong ký túc xá (KTX).
Tương tự, đến giữa năm 2009 cả nước có 1 triệu lao động trực tiếp và 1,2 - 1,5 triệu lao động gián tiếp đang làm việc trong 228 KCN nhưng cũng mới chỉ có khoảng 20% có chỗ ở ổn định, số còn lại đang phải thuê chỗ ở tạm chật hẹp, điều kiện vệ sinh môi trường không đảm bảo. 1/3 số CBCC, chủ yếu ở các đô thị lớn cũng chưa có chỗ ở ổn định. Hàng vạn hộ dân thuộc các thành phần kinh tế ở khu vực đô thị khó khăn về nhà ở, trong đó trên 30% hộ có diện tích nhà ở dưới 36m2 (19% số này sống trong những căn nhà không đảm bảo tiêu chuẩn tối thiểu).
Luật Thuế GTGT hiện hành quy định thuế suất 0% chỉ áp dụng với hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu; thuế suất 5% chỉ dành cho sản phẩm là đầu vào của sản xuất nông nghiệp và một số hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng có tính chất thiếu yếu. Các hàng hóa còn lại, trong đó có nhà ở xã hội, đều chịu thuế suất 10%.
Theo Bộ trưởng Vũ Văn Ninh, việc giải quyết nhà ở cho các đối tượng này nhằm đẩy mạnh giải quyết an sinh xã hội mang tính dài hạn, khuyến khích DN đầu tư xây dựng nhà ở xã hội. Năm 2009 Chính phủ đã triển khai nhiều giải pháp như miễn thuế TNDN, giảm 50% thuế GTGT, bố trí vốn trái phiếu Chính phủ, ưu tiên dành quỹ đất, hỗ trợ kinh phí giải phóng mặt bằng, chi phí thiết kế mẫu, ưu đãi tín dụng hoặc cấp bù lãi suất…
Song ông Ninh cho rằng, các chính sách này chỉ áp dụng trong một năm trong khi việc triển khai dự án yêu cầu vốn lớn, thời gian đầu tư, thu hồi vốn dài. Do đó, cần bổ sung các giải pháp ưu đãi thuế ổn định, dài hạn để thu hút nguồn vốn đầu tư, DN yên tâm tính toán, lựa chọn phương án tham gia đầu tư.
“Chủ trương này là để SV được thuê nhà với phù hợp, tạo điều kiện cho người thu nhập thấp có điều kiện mua nhà. Nhưng tôi băn khoăn là thiết kế thế nào để họ mua được nhà?” - Chủ nhiệm ủy ban Kinh tế Hà Văn Hiền bày tỏ. Ông e ngại đặt tiếp câu hỏi: Hỗ trợ DN về thuế suất nhưng ai, cấp nào là người quyết định giá bán, cho thuê? Nếu là DN quyết định thì tính khả thi không cao, nhất là trong điều kiện giá biến động hàng năm, chưa chắc người thụ hưởng đã được hỗ trợ. Vì thế, ông Hiền đề xuất nghiên cứu hướng hỗ trợ trực tiếp cho người mua.
“Vừa qua, có rất nhiều chính sách hỗ trợ người nghèo và đối tượng chính sách thông qua các DN mà DN phần lớn vì mục đích lợi nhuận. Trong khi việc kiểm soát lại lỏng lẻo nên chính sách hỗ trợ đến được người nghèo rất ít” - Chủ nhiệm ủy ban Tư pháp Lê Thị Thu Ba đồng tình.
Bà minh chứng rằng, trước đây, Nhà nước đã có chính sách hỗ trợ DN thu mua nông sản. “Họ mua với giá nào ta không kiểm soát được. DN phấn khởi nhưng nông dân không được gì”, bà Thu Ba nói. Tương tự, lần sửa đổi này, “mục đích tốt nhưng không cẩn thận DN hưởng nhiều, người thụ hưởng chính sách lại không được gì. Phải có chính sách trực tiếp may ra mới phát huy hiệu quả”.
Trong khi đó, ông Hà Văn Hiền phân tích thêm, hiện đã có chính sách ưu đãi về đất đai cho DN xây nhà cho HS-SV thuê, người thu nhập thấp mua. Bộ trưởng Tài chính Vũ Văn Ninh giải thích, Chính phủ quy định không được tính phần ưu đãi của Nhà nước vào giá bán. Giá cho thuê cũng chỉ được tính đủ chi phí đầu tư, quản lí và do UBND cấp tỉnh thẩm định giá bán nhà, giá thuê nhà. Còn việc hỗ trợ trực tiếp là rất khó khăn vì giá nhà trên thị trường lúc lên lúc xuống khó quản lí giá bán.
Cùng ngày, Chính phủ cũng đã trình việc sửa đổi biểu khung thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu ưu đãi. Theo đó, Chính phủ đề nghị hạ khung thuế suất thuế xuất khẩu đối với than gáo dừa và mặt hàng da sống từ 5-25% xuống 0-25%; hạ thuế nhập khẩu đối với mặt hàng cá các nhóm 0302, 0303 và 0304 từ 10-26%, 10-27% xuống còn 0-26% và 0-27%. Chính phủ cũng đề nghị nâng mức trần thuế nhập khẩu đối với mặt hàng thịt trâu, bò tươi hoặc ướp lạnh cả con và nửa con không đầu từ 20% lên 33% và giữ nguyên mức sàn 5%.
Tuy nhiên, Ủy ban Tài chính Ngân hàng - còn băn khoăn, việc điều chỉnh thuế suất theo hướng hạ thuế nhập khẩu ở mức đột biến từ 10 xuống 0% về thực chất là không đánh thuế đối với hàng nhập khẩu thì sẽ tác động tiêu cực đến sản xuất kinh doanh trong nước, đến đời sống một bộ phận nông dân, ngư dân khai thác thủy sản.
Riêng đối với thịt trâu, bò nhập khẩu, cơ quan thẩm tra tán thành việc nâng mức trần khung thuế suất nhằm thúc đẩy chăn nuôi trong nước và hạn chế nhập khẩu. Tuy nhiên, nên thay mức trần 33% bằng 32% để phù hợp với cam kết gia nhập WTO (từ 2010 sẽ áp dụng mức 32%)./.
