Chương trình nằm trong chuỗi hoạt động thúc đẩy xây dựng và phát triển thành phố thông minh do VINASA tổ chức. Giải thưởng được tổ chức thường niên từ năm 2020 nhằm tôn vinh, khích lệ các tỉnh, thành phố, các nhà đầu tư bất động sản, bất động sản công nghiệp, các doanh nghiệp công nghệ với những giải pháp giúp các đô thị phát triển thông minh hơn, bền vững hơn, mang lại tiện ích cho người dân, đồng thời kết nối cung cầu, hợp tác trong xây dựng những mô hình kiểu mẫu phù hợp để đẩy nhanh xây dựng và phát triển thành phố thông minh tại Việt Nam.
Giải thưởng Thành phố thông minh Việt Nam 2023 được phát động từ ngày 20/07/2023. Sau gần 3 tháng triển khai, Giải thưởng đã nhận được 100 đề cử. Qua 03 vòng đánh giá Sơ tuyển, Thuyết trình và Chung tuyển, Hội đồng với 20 chuyên gia hàng đầu trong các lĩnh vực: quy hoạch, kiến trúc, công nghệ, quản lý nhà nước… do TS. Nguyễn Quân - Nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ làm Chủ tịch - được thành lập, đánh giá và đã lựa chọn trao 32 Giải thưởng Thành phố thông minh Việt Nam 2023 bao gồm: 7 giải thưởng cho 4 đơn vị quản lý đô thị; 01 giải thưởng dành cho Bất động sản công nghiệp, và 24 giải thưởng dành cho các dịch vụ, giải pháp công nghệ xuất sắc. Trong lĩnh vực "Thành phố hấp dẫn Khởi nghiệp Đổi mới sáng tạo", Hà Nội và Đà Nẵng là 2 địa phương được vinh danh.
Theo đánh giá của Ban Tổ chức, Hà Nội đã đưa cụm từ "Thông minh" vào ngay trong Quy hoạch Thủ đô giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050. Dữ liệu được xem là nguồn tài nguyên mới. Tháng 7 vừa qua, Hà Nội đã ban hành Danh mục dữ liệu mở. Các dữ liệu chuyên ngành sẽ được triển khai, chia sẻ trong nội bộ cơ quan nhà nước và công dân, tổ chức trong thời gian tới. Hà Nội cũng đang tập trung triển khai hạ tầng số và Trung tâm dữ liệu để sớm đưa vào khai thác, sử dụng trong quý IV 2023.
Trong khi đó, TP.HCM - Địa phương đứng đầu cả nước về phát triển hạ tầng số và thể chế số. Thành phố đã triển khai và tích hợp dữ liệu các hệ thống thoát nước, chiếu sáng đô thị, công viên cây xanh, xử lý nước thải, dữ liệu hạ tầng giao thông, dữ liệu điện lực, cấp nước, bản đồ địa chính, địa hình, quy hoạch đô thị về kho dữ liệu dùng chung. Cổng dữ liệu của thành phố và cổng dữ liệu mở sẽ được triển khai, chia sẻ để người dân, doanh nghiệp cùng khai thác và sử dụng trong thời gian tới.
Đà Nẵng coi Dữ liệu số là ‘huyết mạch’ để xây dựng thành phố thông minh. Chủ tịch UBND Đà Nẵng trực tiếp vào cuộc chỉ đạo xây dựng hạ tầng dữ liệu thống nhất và tập trung. Trung tâm IOC thế hệ mới của thành phố đóng vai trò là đầu mối thu thập thông tin, dữ liệu từ các OC quận/huyện, OC chuyên ngành và các ứng dụng, hệ thống của các cơ quan, đơn vị, cộng đồng…; phân tích, đưa ra số liệu tổng hợp để lãnh đạo có thông tin chỉ đạo, điều hành; chia sẻ thông tin cho các cơ quan liên quan, phục vụ quản lý nhà nước; công khai, minh bạch cho người dân, doanh nghiệp, phục vụ chính quyền đô thị.
Theo ông Nguyễn Nhật Quang - Viện trưởng Viện Khoa học Công nghệ VINASA, vấn đề cấp thiết nhất hiện nay là xây dựng hạ tầng dữ liệu thống nhất – Bộ não của Đô thị thông minh. “Trong một đô thị thông minh, dữ liệu, thông tin, tri thức đều có thể và cần được ghi lại dưới dạng dữ liệu số. Như vậy, năng lực dữ liệu chính là năng lực thu thập, lưu trữ, sử dụng thông tin và tri thức, quyết định mức độ thông minh của đô thị. Chiến lược xây dựng hạ tầng dữ liệu thống nhất sẽ tạo điều kiện xây dựng các đô thị thông minh, phát triển bền vững trong dài hạn dù có bất cứ sự thay đổi về cơ chế quản lý, nhà cũng cấp giải pháp, hay các chỉ tiêu phát triển”.
Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng chia sẻ: “Phát triển ĐTTM tại địa phương phải bảo đảm gắn kết chặt chẽ với quá trình chuyển đổi số tại địa phương, không tách rời, không trùng lặp, tất cả đều hướng đến mục tiêu lấy người dân làm trung tâm. Người dân vừa là đối tượng phục vụ, vừa là chủ thể tham gia thông qua các hình thức đầu tư xã hội hóa. Cần coi hạ tầng thông tin đô thị, hạ tầng số và đặc biệt là hạ tầng dữ liệu như một hạ tầng thiết yếu của đô thị, là nền tảng để thông minh hóa các hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng kinh tế -xã hội.”
Giải thưởng thành phố thông minh 2023 cũng chứng kiến sự phát triển của các giải pháp công nghệ tích hợp các xu hướng công nghệ mới đặc biệt là IoT và AI. Các giải pháp này hầu hết do các doanh nghiệp Việt Nam thiết kế, phát triển. 24 giải pháp số được trao Giải thưởng thành phố thông minh từ 19 doanh nghiệp, trong đó, 01 Giải pháp xuất sắc được Hội đồng giám khảo bình chọn 5 sao được trao cho Nền tảng Beca Smart City của Công ty Cổ phần Công nghệ và Truyền thông Việt Nam - Thành viên Tổng công ty Đầu tư và Phát triển Công nghiệp - CTCP (Becamex IDC).