Chiều 3/5, Ban phát triển các chương trình môn học báo cáo kết quả thực nghiệm và khảo sát ý kiến giáo viên, cán bộ quản lý về dự thảo các chương trình môn học trong chương trình giáo dục phổ thông mới.

Kết quả được Ban xây dựng đưa ra sau 1 tháng thực nghiệm chương trình các môn học tại một số trường phổ thông thuộc 6 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương gồm Lào Cai, Hà Nội, Bình Định, Lâm Đồng, Bà Rịa - Vũng Tàu, Cần Thơ - đại diện cho 6 vùng kinh tế - xã hội trên cả nước.

Mỗi vùng chọn 1 tỉnh, mỗi tỉnh chọn 3 trường tiểu học, 3 trường THCS và 2 trường THPT đại diện cho các địa bàn phát triển khác nhau để thực nghiệm.

Một số giáo viên chưa đổi được thói quen truyền thụ kiến thức

Về kết quả dạy thực nghiệm, GS.TS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên chương trình giáo dục phổ thông mới cho biết, các giáo viên và cán bộ quản lí các trường tham gia thực nghiệm đều đánh giá cao ưu điểm và triển vọng của chương trình giáo dục phổ thông mới, chương trình các môn học đã xác định đúng các phẩm chất và năng lực mà môn học hình thành, phát triển cho học sinh. Phần lớn các bài học thực nghiệm đã xác định đúng những yêu cầu cần đạt ở mỗi bài học; chú trọng tổ chức các hoạt động học tập, tương tác của học sinh.

GS.TS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên chương trình giáo dục phổ thông mới

Tuy nhiên, cũng nhìn nhận một số yêu cầu cần đạt còn cao so với trình độ của học sinh; nội dung một số bài thực nghiệm tương đối khó; một số bài vẫn còn nặng về trang bị kiến thức; dung lượng của một số bài chưa phù hợp với thời lượng dạy học.

Việc bố trí nhiều đơn vị kiến thức trong một bài học không tạo điều kiện cho học sinh thực hiện các hoạt động khám phá, luyện tập và vận dụng kiến thức vào đời sống. Đây là những hạn chế, bất cập cần được mỗi nhóm tác giả chương trình môn học nghiêm túc xem xét và kiên quyết khắc phục trong thời gian tới.

Đề cập tính khả thi của chương trình, theo GS.TS Minh Thuyết, phần lớn các tiết dạy thực nghiệm diễn ra sôi nổi, mới mẻ. Nhiều giáo viên đã vận dụng tốt phương pháp tổ chức hoạt động, trao quyền chủ động cho học sinh, tạo tâm thế hào hứng và các hoạt động học tập hiệu quả ở học sinh; đã mạnh dạn thay đổi ví dụ được gợi ý trong tài liệu thực nghiệm cho phù hợp với điều kiện địa phương.

Một số giáo viên còn linh hoạt thay đổi cách bố trí lớp học, không gian học, dùng hình thức trò chơi để học sinh học một cách thoải mái, hứng thú. Các hình thức thảo luận nhóm, thảo luận cặp đôi,… được sử dụng  khá dụng hợp lí và hiệu quả.

Tuy nhiên, GS.TS Nguyễn Minh Thuyết cũng thẳng thắn nhìn nhận một số giáo viên vẫn chưa thay đổi được thói quen truyền thụ kiến thức đơn thuần nên chưa tạo ra được những giờ học hiệu quả, trong đó mỗi học sinh đều được hoạt động để tự mình tìm tòi kiến thức, rèn luyện kĩ năng và vận dụng những điều đã học để phát hiện, giải quyết các vấn đề trong cuộc sống phù hợp với lứa tuổi.

Một số giáo viên thiên về áp dụng phương pháp phát vấn, chủ yếu là hỏi đáp giữa giáo viên với một vài học sinh. Một số giáo viên tuy có tổ chức cho học sinh làm việc nhóm nhưng cách làm việc còn mang tính hình thức, chưa tạo điều kiện để mỗi học sinh trong nhóm hoạt động, tự tạo ra sản phẩm của mình, đóng góp vào kết quả làm việc chung.

Thực tế cho thấy giờ dạy chỉ thành công khi giáo viên nắm vững nội dung chương trình và vận dụng được phương pháp dạy học mới để tổ chức hoạt động học tập của học sinh.

“Ví dụ, bài dạy thực nghiệm Lịch sử và Sử học, một chủ đề mới được coi là khô và khó trong chương trình Lịch sử lớp 10, dạy ở Trường THPT số 2 thành phố Lào Cai được đánh giá là rất thành công”, GS Thuyết cho hay.

Ngay cả trường hợp giáo viên dạy lần đầu không thành công, nếu cán bộ chỉ đạo hoặc tổ chuyên môn phát hiện được vấn đề, kịp thời góp ý, hướng dẫn giáo viên thiết kế lại các hoạt động học tập, thì ở lượt dạy thứ 2, giờ dạy rất thành công. Thực tế này diễn ra ở Trường THCS Minh Hà, huyện Thạch Thất, Hà Nội.

Một số nội dung còn nặng và khó

Qua đánh giá chung, các thầy cô ở bậc tiểu học tích cực trong việc đổi mới hơn, các thầy cô các lớp càng cao thì điều này càng có xu hướng giảm.

Lý giải về thực tế trên, GS.TS Nguyễn Minh Thuyết cho biết, không phải vì giáo viên không có hay thua kém về năng lực đổi mới mà ở các lớp học, bậc học càng cao, giáo viên càng chịu nhiều sức ép từ các kỳ thi THPT quốc gia, gây hạn chế cho việc đổi mới trong dạy học.

Nhận xét về dự thảo các chương trình môn học trong chương trình giáo dục phổ thông mới, đại diện một số trường từ cấp tiểu học đến THPT cũng phản ánh thực tế là có một số nội dung trong chương trình các môn học qua quá trình thực nghiệm nhận thấy còn khá nặng và khó.

Cô Ngô Thị Hồng Liên, Phó Hiệu trưởng trường THPT Tây Hồ, Hà Nội cho biết: “Nhà trường có 24 giáo viên tham gia dạy thực nghiệm ở 12 bộ môn, gần 3.400 học sinh tham gia. Học trò hồn nhiên, tiếp cận tất cả những gì mà thầy cô truyền đạt, vì vậy  hay-dở là phụ thuộc thầy cô. Nếu thầy cô có phương pháp tốt thì học sinh hứng thú học. 

Kết quả thực nghiệm cho thấy, chương trình giáo dục phổ thông mới đã giảm lý thuyết hàn lâm, tăng kiến thức thực hành, nhất là hướng đến giải quyết các vấn đề của học sinh. Hướng đến giải quyết các vấn đề của học sinh là điều mà thực tế các trường rất muốn đưa vào chương trình chính thức nhưng không có thời lượng. Nay chương trình mới đưa vào thì nhà trường đánh giá đó là một thành công. Tuy nhiên, khi thực nghiệm, giáo viên than phiền còn nhiều nội dung khó. Vì vậy, sau khi trao đổi thì các giáo viên cũng đã đáp ứng được yêu cầu".

Cô giáo Bùi Thị Hồng Hạnh, Phó Hiệu trưởng trường Tiểu học số 1 Võ Lao, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai nhận xét: Qua thực nghiệm cho thấy, học sinh hứng thú với chương trình mới. Nhiều nội dung kiến thức mới mẻ nhưng nhiều tiết nặng với học sinh. Nhà trường cũng đã  góp ý với ban soạn thảo về điều này.

Để chương trình giáo dục phổ thông được áp dụng vào giảng dạy đại trà hiệu quả, ông Đặng Tấn Anh, Phó Hiệu trưởng trường THPT Nguyễn Diệu, tỉnh Bình Định nêu ý kiến là cần tăng cường về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học cho các trường. Bên cạnh đó là tăng cường tập huấn cho giáo viên các môn học dạy theo chương trình mới.

0,37% nhà giáo không đồng ý dự thảo chương trình môn học mới

Kết quả khảo sát cho thấy, tổng số phiếu ý kiến đánh giá về dự thảo các chương trình môn học là 2.960 phiếu (trong đó tiểu học là 1.610 phiếu; THCS 789 phiếu; THPT 561 phiếu). Kết quả đánh giá rất tập trung. Ý kiến “không đồng ý” chiếm tỉ lệ rất nhỏ, tính chung cả ba cấp học là 0,37% tổng số ý kiến đánh giá (tiểu học: 0,14%; THCS: 0,31%; THPT: 1,09%).

Trên cơ sở đề xuất của các giáo viên, lãnh đạo các trường, Ban soạn thảo chương trình sẽ tiếp thu để có những điều chỉnh, thay đổi sao cho phù hợp, đảm bảo thuận lợi trong việc tổ chức triển khai dạy học đại trà./.