Học sinh - sinh viên là bộ phận ưu tú của thanh niên Việt Nam. Trong các giai đoạn đấu tranh giành độc lập dân tộc, học sinh – sinh viên Việt Nam luôn luôn chứng tỏ được vai trò tiên phong, khí phách kiên cường, tinh thần dấn thân, sẵn sàng từ bỏ lợi ích cá nhân, hi sinh tính mạng vì mục tiêu cao cả của cách mạng, của dân tộc. Các thế hệ đảng viên ưu tú đầu tiên của Đảng ta có nhiều đồng chí xuất thân từ học sinh, sinh viên như Trần Phú, Ngô Gia Tự, Nguyễn Đức Cảnh, Nguyễn Thị Minh Khai, Lý Tự Trọng...
Trong các giai đoạn cách mạng sau này, học sinh – sinh viên Việt Nam tiếp tục phát huy truyền thống tiên phong, đi đầu trong học tập rèn luyện, ra sức sáng tạo trong học tập, nghiên cứu khoa học, đồng thời tự nguyện tự giác tham gia vào những công việc khó khăn nguy hiểm ở những vùng miền gian khổ nhất.
Có thể kể ra những phong trào thu hút đông đảo học sinh, sinh viên tham gia như “Ba sẵn sàng“, “Xếp bút nghiên lên đường đi chiến đấu“,… hay tên tuổi của nhiều học sinh, sinh viên vượt khó học giỏi, sau này trở thành những nhà khoa học lừng danh như Ngô Bảo Châu hoặc trở thành những cán bộ lãnh đạo cao cấp của Đảng và Nhà nước, những doanh nhân thành đạt,…
Học sinh - sinh viên ngày nay đang đi đầu trong quá trình xây dựng xã hội học tập, góp phần đưa trình độ học vấn của đất nước lên ngang tầm với nhiệm vụ cách mạng. Học sinh – sinh viên còn thể hiện bản lĩnh vững vàng, tự mình đề kháng và vận động mọi người cùng loại bỏ những hành vi tiêu cực, cảnh giác và đập tan mọi âm mưu, thủ đoạn phá hoại của bọn phản động.
Tuy nhiên, trong sinh viên, học sinh hiện nay còn một bộ phận không nhỏ chưa xác định đúng mục tiêu, động cơ học tập, không có ý chí vươn lên. Biểu hiện rõ nhất của những học sinh, sinh viên này là thiếu trung thực trong việc học việc thi, chưa thể hiện rõ ước mơ, hoài bão, thậm chí có biểu hiện lệch lạc về định hướng giá trị, về lối sống, mắc phải tệ nạn xã hội, dễ bị lợi dụng lôi kéo vào những quan hệ không lành mạnh, những hoạt động có mục đích xấu. Tất nhiên là tương lai, tiền đồ của những bạn trẻ này phụ thuộc vào chính họ, nhưng không thể không nói đến vai trò của các cấp Hội sinh viên.
Phong trào mới, nhiệm vụ mới đặt ra cho Hội sinh viên các cấp những yêu cầu cao hơn và đòi hỏi phải có phương pháp hoạt động phù hợp. Ngoài việc giúp các bạn trẻ khắc phục sai lầm về nhận thức, tư tưởng và hành động như vừa nêu, các cấp Hội sinh viên, nhất là cán bộ hội trực tiếp tại các trường học còn có rất nhiều công việc cụ thể đòi hỏi sự cố gắng, nỗ lực hơn nữa.
Ví dụ như hiện nay đang có một bộ phận sinh viên học tập nghiên cứu ở nước ngoài rất mong muốn được nghiên cứu sâu và đóng góp thành quả nghiên cứu cho đất nước, nhưng họ gặp nhiều rào cản như cơ sở vật chất chưa ứng dụng được, và có cả sự thờ ơ của các cơ quan liên quan. Hội sinh viên có thể trợ giúp gì để họ thực hiện mong muốn này? Hay là ngay ở trong nước có rất nhiều sinh viên giỏi ngoại ngữ, tin học, nhưng cán bộ Hội khó mà tiếp cận nhóm đối tượng này nếu như không tự học để vươn lên.
Thêm nữa, Hội không chỉ đồng hành với sinh viên trong việc học mà phải đồng hành với sinh viên trong những phút đời thường nhất. Cán bộ Hội sinh viên ở từng trường học cần biết sinh viên ăn những gì, chơi những gì, mắc những tệ nạn gì để điều chỉnh, định hướng kịp thời.
Trên bình diện rộng hơn, Hội sinh viên đang chú ý đến các hoạt động tình nguyện, nhưng nếu chỉ phát động hô hào chung chung mà không đi vào chiều sâu và làm cụ thể thì không thể có hiệu quả thiết thực.
Hầu hết học sinh – sinh viên hiện nay đều có ý thức tự vận động, chủ động học tập, nghiên cứu, sáng tạo, trước khi đòi hỏi những cơ chế, chính sách và sự hỗ trợ từ các nguồn lực xã hội. Họ cũng mong muốn được hòa vào dòng chảy chung của tri thức, được cống hiến và dấn thân. Nếu được quan tâm trợ giúp kịp thời và có hiệu quả thì chắc chắn họ sẽ là lực lượng viết tiếp truyền thống và hát vang lên những lời ca mà hàng thế kỉ nay đã khắc sâu vào tâm can nhiều thế hệ./.