Hiện đang có rất nhiều cử nhân thất nghiệp, hoặc đang làm nhiều việc khác nhau không đúng với chuyên môn mà họ được đào tạo, nhiều người phải “giấu” bằng đại học để làm công nhân. Đành rằng có việc làm vẫn hơn là thất nghiệp, nhưng thực trạng này không thể nói là bình thường. Đại biểu Quốc hội và cử tri đang mong ngành chức năng có những giải pháp cụ thể chấn chỉnh tình trạng mất cân đối trong đào tạo và sử dụng nhân lực cho đất nước.
Học tập để nâng cao tri thức, kỹ năng và có một việc làm để nuôi sống bản thân, gia đình là một nhu cầu chính đáng của mọi người. Vì thế, 174.000 cử nhân, thạc sĩ không có việc làm nghĩa là có chừng ấy niềm mơ ước, sự kỳ vọng của sinh viên, phụ huynh bị dập tắt. Đó là sự lãng phí không nhỏ thời gian, tiền bạc, công sức của người học, gia đình và xã hội. Đặt trong bối cảnh đất nước đang trên đà phát triển, rất cần nguồn nhân lực trình độ cao thì sự lãng phí này thật khó chấp nhận.
Việc tăng nhanh số lượng các trường đại học thời gian qua đã tạo thêm nhiều cơ hội cho người học. Nhưng vì công tác phân luồng giáo dục chưa tốt, việc định hướng nghề nghiệp còn lệch lạc và tâm lý sính bằng cấp đã vô hình chung làm học sinh xem đại học là con đường vào đời duy nhất.
Đổ xô và ođại học, ra trường không có việc làm, tiếp tục học lên cao, lại không xin được việc, đội quân thất nghiệp được bổ sung thêm nhiều thạc sĩ, nhất là các chuyên ngành kế toán, quản trị kinh doanh... Bất đắc dĩ, nhiều cử nhân, thạc sĩ phải chấp nhận làm việc trái ngành nghề đào tạo, thậm chí có người phải giấu bằng cử nhân, thạc sĩ để xin làm công nhân. Cần phải nhìn nhận thực trạng này là rất không bình thường, là minh chứng đầy đủ và chua xót cho tình trạng nguồn nhân lực cung vượt quá cầu và chất lượng đào tạo đang có vấn đề.
Đào tạo trình độ cử nhân thì phải để người tốt nghiệp có tri thức, kỹ năng, phẩm chất làm được những công việc tương ứng trình độ họ được đào tạo, chứ không phải để làm công nhân.
Thay đổi quan niệm học tập và việc làm vốn đã ăn sâu trong tâm thức của mỗi ngành, mỗi người là điều khó thực hiện trong một sớm một chiều. Vì vậy, bên cạnh việc quy hoạch lại mạng lưới đào tạo, cải tiến chương trình giảng dạy, ngành nghề phù hợp với nhu cầu phát triển của đất nước, nâng cao hiệu quả dự báo và thông tin thị trường lao động, thì bản thân học sinh cũng cần ý thức hơn trong việc lựa chọn nghề nghiệp cho mình. Bởi một công dân tốt, trước hết là người biết suy nghĩ và hành động có trách nhiệm với chính mình./.