Mới đây, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch vừa ra quyết định đổi tên di sản quốc gia lễ giỗ bà thứ phi Hoàng Phi Yến thành "lễ giỗ bà Phi Yến", tại huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Quyết định này được Bộ trưởng Văn hóa Thể thao và Du lịch - Nguyễn Văn Hùng ký ngày 28/10.
Trong văn bản từ phía Bộ có nêu rõ, việc đổi tên theo đề nghị của UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và Cục Di sản văn hóa bởi Hội đồng Nguyễn Phúc tộc Việt Nam (con cháu vua triều Nguyễn) cho rằng thứ phi vua Gia Long chỉ là nhân vật hư cấu, không đúng với lịch sử, cho nên đã được bỏ khỏi tên gọi di sản.
Ngày 26/4 trước đó, Hội đồng Nguyễn Phúc tộc Việt Nam đã gửi văn bản đến Thủ tướng, đề nghị thu hồi quyết định công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia với lễ giỗ bà thứ phi Hoàng Phi Yến ở huyện Côn Đảo.
Hồi tháng 6, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đề nghị tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đổi tên di sản quốc gia lễ giỗ bà thứ phi Hoàng Phi Yến để tránh hiểu nhầm về một nhân vật lịch sử, hoặc gây xung đột giữa các cộng đồng trong khối đại đoàn kết các dân tộc Việt Nam.
Theo hồ sơ di sản do tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu xây dựng trước đó, bà Phi Yến tên thật là Lê Thị Răm, thứ phi chúa Nguyễn Ánh (sau là vua Gia Long), hiện thờ tại An Sơn Miếu. Năm 1783, Nguyễn Ánh bị quân Tây Sơn truy đuổi, chạy ra Côn Đảo, bà Phi Yến chạy theo. Vì ngăn Nguyễn Ánh cầu viện Pháp, bà bị chồng giam giữ trong hang đá trên đảo hoang. Con trai bà Phi Yến và chúa Nguyễn Ánh là hoàng tử Hội An (hoàng tử Cải) khóc đòi mẹ, bị chúa ném xuống biển, thi thể trôi vào làng Cỏ Ống, được dân làng mang chôn và lập miếu thờ.
Vẫn theo hồ sơ di sản, năm 1785, bà Phi Yến được dân làng rước về, do bị xâm phạm danh tiết nên tự vẫn ngày 18/10/1785 âm lịch. Để tỏ lòng thương tiếc, dân làng xây ngôi miếu thờ bà. Năm 1861, Pháp chiếm Côn Đảo, ngôi miếu hư hỏng, sụp đổ. Đến năm 1958 thì xây dựng lại đặt tên An Sơn Miếu. Ngày 17-18/10 âm lịch hàng năm, dân làng An Hải tổ chức lễ giỗ bà Phi Yến./.