Trọng tâm nghị sự thượng đỉnh EU sẽ là khoản viện trợ 4 năm trị giá 50 tỷ euro – vốn đang gặp phải sự phản đối của Hungary; kế hoạch viện trợ vũ khí chưa hoàn thành hay những khó khăn về nông nghiệp tại các nước EU liên quan đến việc nhập khẩu nông sản từ Ukraine. Cuộc họp dự báo sẽ gặp nhiều khó khăn để 27 nước thành viên EU đạt được sự đồng thuận.
“Mục tiêu của chúng tôi là đạt được thỏa thuận chung giữa tất cả các quốc gia EU như một phần của việc sửa đổi khuôn khổ tài chính của EU để 50 tỷ euro tiền cho vay và trợ cấp sẽ được cung cấp một cách đáng tin cậy cho Ukraine trong vòng 4 năm tới.”
Đó là tuyên bố của Thủ tướng Đức Olaf Scholz đưa ra trước cuộc họp thượng đỉnh của EU. Với khối liên minh này, hôm nay là cơ hội cuối cùng để 26 nhà lãnh đạo thuyết phục Thủ tướng Hungary Viktor Orban thông qua khoản tiền lấy từ nguồn ngân sách EU để cho Ukraine vay 33 tỷ Euro và 17 tỷ Euro tiền tài trợ.
Tuy nhiên, ngay trước cuộc họp, sự ủng hộ của Hungary cho khoản tiền hỗ trợ này là chưa rõ ràng. Theo Ngoại trưởng Hungary, nước này vẫn giữ nguyên các yêu cầu đưa ra trước đó, đó là yêu cầu EU không lấy số tiền cho vay và tài trợ từ nguồn ngân sách và con số 50 tỷ euro đang là quá cao. Hungary cũng muốn mọi thỏa thuận tài trợ đều phải được xem xét hàng năm.
Đáp lại, 26 nhà lãnh đạo EU khác phản đối đòi hỏi đó, đồng thời cũng cho rằng, khoản viện trợ cho Ukraine là “không thể trì hoãn thêm” trong bối cảnh hiện nay. Một số nguồn tin cho rằng, các nước EU đang tính toán các phương án khác, trong trường hợp Hungary sử dụng quyền “phủ quyết”. Một số nước EU cũng đang lên phương án gửi tiền trực tiếp đến Ukraine, thay vì thông qua EU. Tuy nhiên cách này sẽ tốn kém hơn và việc điều phối chi tiêu trở nên khó khăn hơn. Một số khác gợi ý rằng, EU có thể tạo ra nguồn tài trợ cho Ukraine bằng cách tịch thu các tài sản của Nga bị phong tỏa ở châu Âu; song cách này cũng gặp khó vì các thủ tục pháp lý hiện hành không cho phép.
Ngoài việc gặp khó trong việc thông qua gói viện trợ tài chính cho Ukraine, EU cũng đang “đau đầu” khi không thể cung cấp đủ đạn dược cho nước này như đã cam kết. Thủ tướng Đức và 4 nhà lãnh đạo EU thừa nhận, mục tiêu tham vọng là cung cấp cho Ukraine 1 triệu quả đạn pháo trước cuối tháng 3/2024 đã không thể thành hiện thực. EU cần hành động ngay, nếu không Ukraine sẽ thua và châu Âu sẽ phải trả một cái giá đắt.
Cũng liên quan đến Ukraine, tại thượng đỉnh EU trong 2 ngày này, lãnh đạo các nước châu Âu cũng phải bàn cách để xử lý nỗi bất bình của nông dân nhiều nước thành viên khi nông sản Ukraine tràn ngập thị trường. Đây là một chủ đề đang nóng cả trong và ngoài thượng đỉnh EU khi đêm qua, hàng chục máy kéo đã lăn bánh vào trung tâm Brussels – nơi diễn ra cuộc họp. Người nông dân EU biểu tình, bày tỏ hy vọng các quy tắc chi phối chính sách nông nghiệp chung của Khối sẽ được nới lỏng.