Triển vọng tăng trưởng đầu tư tư nhân được cải thiện nhờ tiến trình đàm phán và gia nhập các hiệp định thương mại và đầu tư trong vòng 18 tháng qua.

Theo ông Eric Sidgwick – Giám đốc quốc gia Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB)tại Việt Nam, mặc dù Việt Nam sẽ là một trong những quốc gia được hưởng lợi nhiều nhất từ các hiệp định thương mại tự do mới, song cũng sẽ phải vượt qua một số thách thức đáng kể. Khi nền kinh tế mở cửa để đón nhận cạnh tranh nhiều hơn, và các tiêu chuẩn xuất khẩu ngặt nghèo hơn, thì các doanh nghiệp trong nước sẽ phải đối mặt với nhiều áp lực kinh doanh ngày càng gia tăng.

Ông Eric Sidgwick - Giám đốc quốc gia ADB tại Việt Nam

“Để đảm bảo nền kinh tế có thể tối đa hóa được lợi ích từ các hiệp định thương mại, Chính phủ cần song hành để tạo ra một nền kinh tế có năng suất cao hơn, đổi mới sáng tạo hơn, để sẵn sàng thích ứng với áp lực cạnh tranh gia tăng,” ông Sidgwick nói.

Các hiệp định thương mại tự do với Liên minh Châu Âu và Hàn Quốc, và những cam kết tham gia Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương dẫn đầu là Mỹ và Liên minh kinh tế Á Âu, dẫn đầu là Liên bang Nga.

Việt Nam cũng kỳ vọng sẽ được hưởng lợi ích từ Cộng đồng kinh tế ASEAN, với các thành viên của Hiệp hội các nước Đông Nam Á cộng lại tạo thành thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Việt Nam sau Mỹ và Liên minh Châu Âu.

Các hiệp định thương mại thế hệ mới sẽ được thực thi trong vòng vài năm nữa, và được kỳ vọng sẽ kích thích đầu tư trong tương lai gần khi các doanh nghiệp chuẩn bị đón nhận các cơ hội kinh doanh mới. Các hiệp định này cũng phát tín hiệu cho cộng đồng doanh nghiệp rằng chính phủ một lần nữa khẳng định cam kết mở cửa nền kinh tế.

Đề cập đến lĩnh vực đầu tư, tài chính, ông Aaron Batten- chuyên gia kinh tế của ADB, đồng thời cũng là tác giả của Báo cáo triển vọng phát triển châu Á (ADO 2016) cho hay, lãi suất cho vay có thể chịu áp lực tăng lên trong giai đoạn dự báo khi lạm phát tăng dần và cầu tín dụng cũng tăng trong khi thanh khoản của ngân hàng eo hẹp hơn.

Áp lực lên lãi suất, cải cách ngân hàng

Về lĩnh vực cải cách ngân hàng, ngân hàng trung ương đã hỗ trợ việc sáp nhập một số ngân hàng thương mại, tiếp tục triển khai kế hoạch củng cố khu vực ngân hàng. Số lượng nợ xấu theo báo cáo đến cuối năm 2015 giảm xuống còn 2,7% tổng dư nợ, chủ yếu thông qua việc chuyển nợ xấu từ các ngân hàng thương mại cho Công ty Quản lý Tài sản Việt Nam (VAMC).

Công ty VAMC được chính phủ thành lập vào năm 2013 để mua, tái cơ cấu và bán nợ xấu; tính đến cuối năm đã mua 11 tỉ USD nợ xấu, cao hơn so với con số 6,1 tỉ USD nợ xấu được mua lại trong năm trước. Nhưng với nguồn vốn có hạn và thiếu một khuôn khổ pháp lý đầu đủ để giải quyết nợ xấu, cho đến cuối tháng 12 năm ngoái công ty này mới chỉ bán lại hoặc thu hồi được 9% số nợ xấu mình đã mua về.

Tiến bộ chậm chạp trong kế hoạch cải cách ngân hàng và doanh nghiệp nhà nước là những nguy cơ đe dọa triển vọng tích cực của nền kinh tế. Các ngân hàng thiếu vốn và thiếu minh bạch tài chính sẽ tiếp tục dễ bị tổn thương trước các cú sốc. Tăng trưởng tín dụng phục hồi có thể dẫn đến một làn sóng đầu cơ mới đối với các dự án bất động sản rủi ro cao. Để giảm thiểu những rủi ro này, ngân hàng trung ương đã có bước đi trong đầu năm 2016 nhằm thắt chặt các yêu cầu cho vay vốn đối với bất động sản, và hạn chế tiềm năng mất đối xứng kỳ hạn trong hoạt động cho vay của ngân hàng.

Tiến bộ hơn nữa trong kế hoạch củng cố hệ thống ngân hàng, tăng cường tính minh bạch, phân loại tài sản, giải quyết nợ xấu và các yêu cầu công khai thông tin sẽ là những yêu cầu sống còn để tăng cường được sức mạnh của khu vực ngân hàng.

FDI ổn định, tiêu dùng tăng

Khu vực chế tác định hướng xuất khẩu tăng trưởng mạnh, dòng vốn FDI và cầu trong nước tốt phần nào sẽ bị kìm lại bởi tác động của tình trạng tăng trưởng chậm của Trung Quốc.

Con số FDI cam kết mới hầu như không thay đổi trong năm 2015 và đạt 22,8 tỷ USD, cho thấy FDI giải ngân trong năm nay sẽ không tăng, và có khả năng giảm đi trong năm 2017.

Sản xuất công nghiệp và xây dựng dự báo sẽ duy trì mức tăng trưởng vững vàng. Chỉ số nhà quản trị mua hàng PMI cho thấy các điều kiện kinh doanh đối với các doanh nghiệp sản xuất cải thiện trong hai tháng đầu năm 2016, với số lượng đơn hàng gia tăng.

Thu nhập tăng và lạm phát thấp (mặc dù đang tăng tốc) dự báo sẽ làm cho tiêu dùng tư nhân tăng. Cụ thể, doanh số bán ô tô tăng mạnh – hơn 55% trong năm 2015 – là một minh chứng về lòng tin người tiêu dùng đã hồi phục.

Lạm phát tăng lên trung bình 1,3% trong ba tháng đầu năm 2016 và dự báo đạt trung bình 3,0% trong năm nay và 4,0% trong năm 2017. Chính phủ dự kiến sẽ nâng giá dịch vụ giáo dục và y tế, tăng tiền lương tối thiểu khu vực công.

Giá nhập khẩu năm nay sẽ tăng khi tiền đồng mất giá, giá lương thực và nhiên liệu thế giới tăng trong năm 2017 sẽ làm cho lạm phát năm sau cao hơn.

Một khảo sát được thực hiện vào tháng 12/2015 cho biết 41% doanh nghiệp kỳ vọng điều kiện kinh tế sẽ cải thiện trong năm 2016, và 40% kỳ vọng điều kiện sẽ giữ ổn định.

Sự phát triển mạnh mẽ của ngành sản xuất công nghiệp và xây dựng trong năm 2015 là yếu tố dẫn đến tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhất trong 7 năm vừa qua. Đầu tư trực tiếp nước ngoài hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ trong suốt cả chu kỳ dự báo. Lạm phát sẽ tăng trở lại nhưng sẽ vẫn ở mức khá khiêm tốn. Cán cân vãng lai dự báo sẽ thâm hụt nhẹ. Cải cách ngân hàng và doanh nghiệp nhà nước tiếp tục đạt được tiến bộ mới, song có một nhu cầu mới xuất hiện là cần quản lý tốt hơn tiến trình đô thị hóa đang diễn ra nhanh chóng.

Xuất khẩu hàng hóa trong năm nay tăng 10% tính trên giá trị bằng USD và tăng 14% trong năm 2017 khi các nhà máy đầu tư nước ngoài đi vào sản xuất và các hiệp định thương mại tự do có hiệu lực. Giá trị nhập khẩu cũng sẽ tiếp tục tăng để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng và hàng hóa vốn đều tăng, cũng như để cung cấp đầu vào cho sản xuất. Kiều hối dự báo sẽ phục hồi khiêm tốn. Cán cân vãng lai dự báo sẽ chuyển sang thâm hụt trong năm 2016 và phục hồi trạng thái cân bằng trong năm 2017./.