Thế giới đang lo lắng về những tác động của căng thẳng trong quan hệ ngoại giao giữa Saudi Arabia và Iran lên thị trường năng lượng thế giới. Lý do là Saudi Arabia và Iran là 2 thành viên chủ chốt của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) và hiện đang nắm khoảng 25% tổng dự trữ dầu toàn cầu.

Tác động không lớn như trước

Việc dầu thế giới tăng giá nhẹ sau khi hai quốc gia Trung Đông này nảy sinh căng thẳng sau vụ hành quyết giáo sĩ dòng Shiite Nimr al-Nimr, rồi lại giảm dần vào các phiên sau đó cho thấy biến động địa chính trị ở Trung Đông chưa có tác động lớn đến giá dầu.

Cuối tuần qua, Saudi Arabia tuyên bố cắt đứt quan hệ ngoại giao với Iran nhằm đáp trả việc người biểu tình xông vào đốt phá sứ quán của nước này tại Tehran sau khi giáo sĩ dòng Shiite bị hành quyết.

Saudi Arabia và Iran nảy sinh căng thẳng sau vụ hành quyết giáo sĩ dòng Shiite Nimr al-Nimr. (Ảnh: CNBC)

Căng thẳng giữa hai nhà sản xuất lớn thứ nhất và thứ 5 của OPEC khiến giá dầu Brent giao tháng 2 ở châu Âu tăng 4% vào đầu phiên giao dịch ngày 4/1, nhưng giảm 6 cent và còn 37,22 USD/thùng vào cuối ngày. Tại sàn New York, Mỹ, giá giao dịch khởi đầu là hơn 38 USD nhưng chốt phiên là 36,76 USD/thùng.

Việc giá dầu tăng trong ngắn hạn rồi lại suy giảm ngay sau đó cho thấy những bất ổn chính trị hiện tại Vịnh Persian - vùng sản xuất dầu lớn nhất thế giới - không còn là nguyên nhân chính đẩy giá dầu tăng vọt.

Thực tế cho thấy ảnh hưởng địa chính trị tại Trung Đông tới thị trường dầu bị hạn chế bởi nhân tố nguồn cung dôi dư cũng như sản lượng khai thác dầu gia tăng tại các nước sản xuất dầu khác. Hơn nữa, quan hệ càng căng thẳng, hai nước nhiều khả năng sẽ muốn bán ra thị trường nhiều dầu hơn nữa để tranh giành thị phần. 

Tuy nhiên, cũng có chuyên gia nhận định rằng khi căng thẳng lên cao và cuộc đối đầu quân sự nổ ra thì nguồn cung dầu thô sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp, dẫn đến cản trở hoạt động ở các tuyến đường ống vận chuyển lớn, hoặc tại các cảng và tuyến đường thủy. Một cuộc đối đầu quân sự giữa Saudi Arabia và Iran sẽ chắc chắn đẩy giá dầu lên mức rất cao.

Mối lo bất hòa nội khối OPEC

Các chuyên gia phân tích dầu mỏ nhận định, tình hình biến động giá do căng thẳng vừa qua không đáng kể, do dầu dự trữ trên thế giới đang trong tình trạng dư thừa. Theo Cơ quan thông tin năng lượng Mỹ (IEA), sản lượng dầu trong 9 tháng đầu năm 2015 cao hơn dự báo. Bên cạnh đó, Mỹ có thể nhanh chóng bổ sung dầu cho thế giới trong trường hợp OPEC bị thiếu hụt nguồn cung. Việc đẩy mạnh sản xuất ở Mỹ đã trấn an thế giới về sự phụ thuộc lớn vào khu vực Trung Đông so với giai đoạn trước.

Ngoài ra, Iran đã thông báo kế hoạch tăng cường sản xuất hướng đến xuất khẩu hàng triệu thùng dầu mỗi ngày ra thị trường trong 6 tháng, ngay sau khi phương Tây nới lỏng các lệnh trừng phạt. Bộ trưởng Dầu mỏ Iran cho biết, chính sách trên không phải nhằm gây gián đoạn thị trường, mà là giành lại thị phần bị thiếu hụt của Iran sau một thời gian dài bị cấm vận kể từ năm 2010.

Điều khiến các chuyên gia lo ngại là việc Saudi Arabia và Iran sẽ ngày càng bất hợp tác trong nội khối OPEC. Những diễn biến thời sự vừa qua cho thấy, không chỉ Saudi Arabia mà cả các đồng minh của vương quốc này như Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất và Kuwait đều đứng về phía chống đối Iran.

Các nhà quan sát đánh giá, căng thẳng giữa Saudi Arabia và Iran kéo dài sẽ làm sâu sắc thêm những bất đồng hiện tại ở OPEC, khiến khối này không thể đạt đồng thuận về chiến lược bình ổn giá dầu trong năm 2016, qua thỏa thuận giảm sản xuất ở các nước thành viên.

Trong cuộc họp gần nhất vào đầu tháng 12/2015, OPEC không đạt được thỏa thuận nào, bao gồm chỉ tiêu sản xuất của mỗi nước. Vì thế, tổ chức này vẫn giữ nguyên sản lượng bất chấp toàn cầu đang dư thừa nguồn cung.

Trước đây, Iran từng kêu gọi các thành viên OPEC giảm sản lượng. Điều này ngay lập tức vấp phải sự phản đối từ Saudi Arabia và các đồng minh. Phần lớn các ý kiến đều nhận định Saudi Arabia kiên quyết giữ chặt miếng bánh thị trường của mình, không có ý định giảm sản xuất để nhường chỗ bớt cho dầu từ Iran./.