Tổng vốn đầu tư của Nhà nước tại doanh nghiệp tương đương 1,4 triệu tỷ đồng. Doanh nghiệp Nhà nước đóng góp cho tăng trưởng kinh tế đang có xu hướng giảm và đóng góp cho ngân sách Nhà nước cũng giảm. Khối doanh nghiệp Nhà nước chỉ tạo việc làm cho 8% lao động. Tuy nhiên khối doanh nghiệp này vẫn nắm giữ các ngành kinh tế quan trọng như than, điện… và ở một số sản phẩm quan trọng khác như xi măng, sắt thép thì đang có xu hướng giảm.

Về tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước, mục tiêu thu hút vốn đầu tư xã hội chưa đạt được kết quả đề ra, vì thế mục tiêu nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh cũng chưa thực hiện được.

TS Nguyễn Đình Cung, Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng: "Chúng ta cần đánh giá lại kinh tế Nhà nước cũng như đánh giá việc thực hiện cơ cấu lại khu vực doanh nghiệp Nhà nước, vai trò đóng góp của kinh tế Nhà nước trong phát triển kinh tế - xã hội thực sự có mang lại hiệu quả hay không?

Bên cạnh đó, xem xét hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước và quyền tự chủ của doanh nghiệp. Hiện nay, doanh nghiệp tư nhân thường nói không được đối xử bình đẳng, còn doanh nghiệp Nhà nước cho rằng, các chính sách chưa thực sự phát triển…”

Tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước nhiều mục tiêu chưa thực hiện được. (Ảnh: Báo Đấu thầu)

CIEM cũng chỉ ra nguyên nhân chính của tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước còn chậm chủ yếu là do những tồn tại của thể chế và pháp luật. Về quản lý của chủ sở hữu Nhà nước còn chưa tách bạch giữa quản lý thuộc chức năng sở hữu và quản lý Nhà nước, tiềm ẩn nguy cơ đối xử bất bình đẳng và hạn chế cạnh tranh trên thực tế.

Theo chuyên gia kinh tế Lê Xuân Bá, trong kinh tế Nhà nước thì khu vực doanh nghiệp Nhà nước là quan trọng nhất song lại kém hiệu quả. Nhưng Nhà nước lại cứ bắt doanh nghiệp Nhà nước làm chủ đạo. Quan điểm này sai ngay từ đầu, do vậy, chúng ta không nên bị mắc kẹt vào tư duy cũ.

TS. Trần Tiến Cường, chuyên gia kinh tế cũng cho biết, quan điểm cơ cấu lại nguồn lực đầu tư đối với doanh nghiệp Nhà nước và đơn vị kinh tế Nhà nước cần có cách tiếp cận khác nhau, phù hợp với mỗi loại doanh nghiệp.

Theo đó, cần tăng cường sử dụng các chính sách vĩ mô do Nhà nước ban hành thay cho việc sử dụng doanh nghiệp Nhà nước làm công cụ điều tiết vĩ mô; chỉ sử dụng doanh nghiệp Nhà nước như là công cụ hỗ trợ cùng với công cụ chính sách để điều tiết vĩ mô và phải minh bạch hóa, thể chế hóa vai trò này của doanh nghiệp Nhà nước.

Chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV - TS Cấn Văn Lực cho rằng, kinh tế Nhà nước, doanh nghiệp Nhà nước là câu chuyện dài. Mục tiêu của doanh nghiệp Nhà nước cần tập trung nhiều hơn vào khoa học công nghệ, công ích, trí thức chứ không phải tài chính ngân hàng, dịch vụ... Nhưng hiện nay sản phẩm công nghệ cao vẫn tập trung ở khối doanh nghiệp tư nhân là chính.

“Phân nhóm, phân loại doanh nghiệp Nhà nước cũng cần bàn lại và hiện đang rất lúng túng. Quá trình thoái vốn ở các doanh nghiệp Nhà nước cũng rất chậm mới đạt 30% tổng số doanh nghiệp cần thoái trong 10 năm qua” - TS Cấn Văn Lực đánh giá.

5 mục tiêu trong cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước cần soi kỹ lại xem làm được gì, làm được đến đâu. Chúng ta cũng cần bóc tách các hình thức tái cơ cấu. Cần nhất quán và chuẩn hóa bộ tiêu chí đánh giá, TS Cấn Văn Lực phân tích thêm./.