Vụ Thị trường Châu Phi, Tây Á, Nam Á (Bộ Công Thương) cho biết, Mozambique là thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới WTO, vì vậy các quy định về xuất nhập khẩu hàng hoá được áp dụng tuân theo các Hiệp định quốc tế mà nước này đã ký kết. Việc định giá hải quan đối với hàng hoá được thực hiện theo quy định tại điều VII của Hiệp định chung về Thuế quan và Thương mại GATT, nghĩa là thuế hàng hoá được tính dựa trên giá trị giao dịch.
Hàng hoá nhập khẩu vào Mozambique phải được kiểm định trước khi vận chuyển (bao gồm kiểm tra về chất lượng, số lượng, giá bán và thuế) theo quy trình. Công ty giám định ITS ở Maputo nhận từ chi nhánh ITS tại cảng nhập khẩu bản sao hoá đơn chiếu lệ hoặc đề nghị xác nhận hàng hoá do người bán cung cấp. ITS sẽ phân tích chứng từ và đưa vào hệ thống.
ITS chuyển thông tin đến Phòng cấp phép, cơ quan chịu trách nhiệm bố trí kiểm định hàng hoá tại nước xuất khẩu. Sau khi nhận được chứng từ, Phòng cấp phép sẽ gửi cho người xuất khẩu bản fax để khai thông tin về hàng hoá và chuẩn bị thủ tục kiểm định.
Sau khi đã ấn định được thời gian kiểm định, thanh tra viên của ITS sẽ thực hiện việc kiểm định vật chất hàng hoá theo lịch đã bố trí trước với người xuất khẩu. Cùng lúc đó, Phòng cấp phép sẽ đánh giá trị giá hàng hoá và xác định mã thuế cho hàng hoá.
Ngay trong ngày nhận được bản fax yêu cầu khai thông tin hàng hoá từ Văn phòng cấp phép, người xuất khẩu phải gửi hoá đơn bán hàng cho Văn phòng hoặc chậm nhất sau 2 ngày khi hàng hoá đã được kiểm định.
Hàng hoá có kích thước và khối lượng lớn như đồ gỗ, thiết bị điện tử, máy tính, máy công nghiệp, sách và sản phẩm tươi sống không phải thực hiện thủ tục này. Đối với các hàng hoá thuộc diện được miễn trừ thủ tục kiểm định, chỉ cần gửi 1 bộ chứng từ duy nhất cho Hải quan khi nhập khẩu.
Việc kiểm định trước khi giao hàng được thực hiện trên chứng từ giao hàng do công ty kiểm định được Phòng cấp phép chỉ định thực hiện (thường là do công ty kiểm định ITS có trụ sở tại Anh).
Kiểm định trước khi giao hàng là yêu cầu bắt buộc đối với các hàng hoá như ngũ cốc, đường, dầu thực vật, xi-măng, sản phẩm hoá chất, chất tạo màu, hầu hết các loaị dược phẩm, pin, ắc qui khô, quần áo cũ, giấy, săm lốp và phương tiện vận chuyển.
Chính phủ Mozambique đã đưa ra danh mục liệt kê các loại hàng hoá nhập khẩu phải qua kiểm định căn cứ theo danh mục thu thuế. Tất cả các sản phẩm hàng hoá trong danh sách này bắt buộc phải qua kiểm định khi nhập khẩu vào Mozambique.
Nếu sản phẩm được quy định phải qua kiểm định nhưng khi nhập khẩu vào Mozambique không có xác nhận kiểm định thì người nhập khẩu phải thực hiện kiểm định tại cảng đến (kiểm định sau vận chuyển).
Việc kiểm định sau khi vận chuyển sẽ được thực hiện tại cảng đến của hàng hoá và người nhập khẩu phải chịu mọi chi phí thực hiện. Ngoài ra người nhập khẩu cũng sẽ phải chịu phạt khoản tiền trị giá 10% giá trị lô hàng theo giá xác định của Hải quan.
Về nguyên tắc, tất cảc hàng hoá nhập khẩu vào Mozambique đều phải chịu thuế, mức thuế nhập khẩu trong khoảng từ 0 đến 20% tuỳ loại hàng hoá. Bên cạnh thuế nhập khẩu thì hàng hoá cũng phải chịu thuế giá trị gia tăng 17%. Hàng hoá nhập khẩu dùng trong các dự án đầu tư thuộc đối tượng miễn thuế.
Doanh nghiệp thành lập và xây dựng các khu công nghiệp mở được miễn thuế hải quan, thuế GTGT và một số thuế tiêu thụ đặc biệt đối với vật liệu xây dựng, máy móc, thiết bị, vật tư, phụ tùng thay thế và các loại hàng hoá nhập khẩu khác cho mục đích xây dựng và vận hành các khu công nghiệp.
Mozambique là thành viên khu vực thương mại tự do thuộc Cộng đồng phát triển Nam châu Phi SADC, được thành lập từ tháng 1/2008. Vì vậy hàng hoá nhập khẩu lưu chuyển trong nội khối được miễn hoặc giảm thuế, tuy nhiên để được hưởng ưu đãi này thì hàng hoá phải chứng minh được xuất xứ thuộc các nước trong khối.
Người nhập khẩu phải đăng ký và xin giấy phép nhập khẩu tại Bộ Công nghiệp và Thương mại Mozambique. Ngoài ra cần có mã số nhập khẩu và số đăng ký thuế. Đối với nhập khẩu thực phẩm và cây trồng cần có thêm chứng nhận vệ sinh, dịch bệnh.
Tất cả các sản phẩm có thể gây hại đến sức khoẻ con người hoặc cần có giấy phép đặc biệt được liệt vào danh mục các sản phẩm nguy hiểm. Về nguyên tắc, tất cả các sản phẩm gây hại tới sức khoẻ con người đều bị cấm nhập khẩu vào Mozambique. Rượu mạnh chứa các chất như absintio, aldehyde, hyssop; chất gây mê và tác động đến thần kinh cũng bị cấm nhập khẩu nếu không dùng vào mục đích chữa bệnh hoặc nghiên cứu./.