Thái Nguyên là tỉnh có diện tích chè lớn nhất cả nước và chè là cây trồng chủ lực của tỉnh góp phần làm giàu cho Nhân dân. Nhưng, sản phẩm Trà Thái Nguyên hiện vẫn chủ yếu tiêu thụ nội địa, xuất khẩu chỉ chiếm khoảng 20% nên chưa tương xứng với tiềm năng.
Tổng diện tích chè toàn tỉnh hiện khoảng 22.649 ha, sản lượng đạt 244.502 tấn. Giá trị sản xuất chè trong năm 2020 đạt 5.580 tỷ đồng, chiếm 44,3% tổng giá trị sản xuất của ngành trồng trọt. Giá trị sản phẩm thu được bình quân trên 1 ha chè đạt 270 triệu đồng/ha. Thị trường trong nước đang là thế mạnh của chè Thái Nguyên, đạt gần 40.000 tấn, với giá tiêu thụ trong nước luôn cao hơn các vùng chè khác và tương đối ổn định, hiện đang ở mức từ 120.000 - 220.000 đồng/kg chè thành phẩm loại trung bình; từ 280.000 - 450.000 đồng/kg chè xanh đặc sản; chè đặc sản cao cấp có giá từ 2.500.000 - 3.000.000 đồng/kg.
Tuy nhiên, giá chè xuất khẩu rất thấp, dao động từ 1,7 - 2 USD/kg, hầu hết là nguyên liệu thô. Thị trường xuất khẩu của chè Thái Nguyên chủ yếu là: Pakistan, Đài Loan (Trung Quốc), Nga, Mỹ, Trung Quốc, Anh, Afganistan, Indonesia… với sản lượng xuất khẩu hơn 5.800 tấn.
Bà Nguyễn Thị Ngà, Chủ tịch Hội chè Thái Nguyên tiềm năng chè Thái Nguyên phục vụ cho xuất khẩu rất lớn, vì địa phương có các vùng chè tập trung chất lượng cao. Đồng thời, tỉnh cũng đã có rất nhiều chính sách phát triển cây chè, từ đầu vào đến xúc tiến thương mại, phát triển thị trường, xây dựng thương hiệu…
“Yêu cầu quan trọng nhất của thị trường quốc tế hiện nay là việc truy xuất nguồn gốc, mã số vùng trồng để họ quản lý, giám sát từ xa sản phẩm… thì đa số vùng chè Thái Nguyên hiện nay chưa có. Vì vậy, khó có thể xác định được tiêu chuẩn chất lượng của sản phẩm theo tiêu chuẩn là hữu cơ, hay VietGAP hoặc trồng ở đâu, giống gì, vật tư đầu vào ra sao, quá trình chăm sóc như thế nào … và vì thế, chưa thể phục vụ xuất khẩu” - bà Nguyễn Thị Ngà nói.
Ngoài ra, về mặt chế biến sản phẩm, chè Thái Nguyên chưa có quy chuẩn để ràng buộc người sản xuất quy mô nhỏ về các thông số kỹ thuật, về chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm. Đa phần chè Thái Nguyên hiện đang được sản xuất với quy mô nông hộ, thiếu liên kết với doanh nghiệp... Từ đó, tạo ra chất lượng chè không đồng đều, sản phẩm cung ứng cho thị trường quốc tế không đáp ứng cả số lượng và chất lượng.
Theo Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên, xác định cây chè là tiềm năng, thế mạnh đặc biệt của tỉnh, trong nhiều năm qua, tỉnh Thái Nguyên đã tập trung ưu tiên các nguồn lực đầu tư phát triển chè theo hướng vừa mở rộng quy mô diện tích, vừa phát triển theo hướng nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng.
Đẩy mạnh xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại, tiêu thụ chè Thái Nguyên đang được thực hiện như: Quản lý và phát triển hiệu quả “Nhãn hiệu tập thể chè Thái Nguyên”, thương hiệu chè mang chỉ dẫn địa lý “Chè Tân Cương” thành phố Thái Nguyên và các nhãn hiệu tập thể, chỉ dẫn địa lý khác thuộc các huyện, thành phố, thị xã trong tỉnh. Tổ chức các lễ hội trà; hội chợ triển lãm sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao, hội chợ triển lãm “Mỗi xã một sản phẩm”, đồng thời tổ chức, tham gia nhiều hoạt động xúc tiến thương mại trong nước và quốc tế về chè.
Thái Nguyên đang quyết tâm gắn kết giữa sản xuất, chế biến và tiêu thụ là chuỗi mắt xích khép kín. Đảm bảo đầu ra với những sản phẩm chất lượng, khách hàng truy xuất nguồn gốc được ngay để hướng tới thị trường quốc tế./.