Học phí, viện phí dự kiến chuyển sang giá dịch vụ

Phiên họp thứ 35 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục bàn về Luật Ngân sách Nhà nước sửa đổi.

Về một số vấn đề lớn còn có ý kiến khác nhau đối với Dự án Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi), Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội cho biết, đối với việc thu ngân sách Nhà nước, có ý kiến đề nghị cân nhắc việc đưa các khoản phí, lệ phí vào NSNN vì sẽ gây khó khăn trong công tác điều hành ngân sách, do số thu phí, lệ phí rất khó dự toán được chính xác. Một số ý kiến đề nghị quy định rõ loại phí nào thuộc ngân sách, loại phí nào không thuộc NSNN (khoản 1 Điều 5).

Về vấn đề này, theo ông Phùng Quốc Hiển – Chủ nhiệm Uỷ ban TCNS và Cơ quan soạn thảo thống nhất tiếp thu theo hướng: cần thiết quy định thuế và lệ phí là khoản thu bắt buộc thuộc NSNN. Còn đối với phí, chỉ thu vào NSNN đối với phần chênh lệch giữa thu và chi của một số loại phí; riêng học phí, viện phí và khoảng hơn 10 loại phí khác dự kiến chuyển sang giá dịch vụ, là doanh thu của các đơn vị cung cấp dịch vụ công. Nội dung này được quy định cụ thể và rõ ràng hơn trong Luật phí, lệ phí sẽ được Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 10.

Từ những tiếp thu này, khoản 1 Điều 5 được quy định lại như sau: “b) Toàn bộ các khoản phí được quy định trong Danh mục phí, do Nhà nước đầu tư hoặc do cơ quan nhà nước thực hiện theo thẩm quyền; thu từ các hoạt động dịch vụ do cơ quan nhà nước thực hiện, trường hợp được khoán chi phí hoạt động thì được khấu trừ và các khoản thu từ dịch vụ do Nhà nước đầu tư hoặc do Nhà nước chuyển giao cho tổ chức, cá nhân thực hiện theo nguyên tắc hạch toán.”

Bên cạnh đó, một số ý kiến đề nghị nên quy định thu xổ số kiến thiết và thu từ đất vào cân đối ngân sách theo Luật NSNN hiện hành. Một số ý kiến đề nghị chỉ đưa thu tiền sử dụng đất vào cân đối ngân sách. Có ý kiến đề nghị các khoản thu từ xổ số chỉ phục vụ cho chi đầu tư, chi giáo dục, không dùng để chi thường xuyên (Điều 36).

Theo Uỷ ban TCNS và Cơ quan soạn thảo, đối với thu từ hoạt động XSKT: Trước năm 2007, nguồn thu từ hoạt động XSKT được đưa vào NSNN và thực hiện cân đối ngân sách như đối với các khoản thu thuế, phí và lệ phí. Tuy nhiên, việc cân đối này không phù hợp với tính chất nguồn thu xổ số là để kiến thiết. Do vậy, Văn kiện đại hội Đảng lần thứ X đã chỉ rõ "Sử dụng nguồn thu từ XSKT để đầu tư các công trình phúc lợi về giáo dục, y tế; việc phân bổ đầu tư đối với từng công trình cụ thể do HĐND tỉnh, thành phố quyết định; không đưa nguồn thu này thành một nguồn thu thường xuyên, ổn định của NSNN". Trên cơ sở đó Chính phủ đã trình Quốc hội ban hành Nghị quyết số 68/2006/QH11 về dự toán NSNN năm 2007 đã quy định "Từ năm 2007, số thu từ XSKT không đưa vào cân đối NSNN; thực hiện quản lý số thu, chi này qua NSNN".

Thu từ XSKT là các khoản thuế thu từ hoạt động XSKT (thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp); vì vậy, về nguyên tắc khoản thu này phải được cân đối chi NSNN như đối với các khoản thuế, lệ phí và phí. Tuy nhiên, hoạt động XSKT là hoạt động vui chơi có thưởng có sự quản lý của Nhà nước mà Nhà nước không khuyến khích, mục đích thu từ hoạt động XSKT là để phục vụ lợi ích công cộng, nếu đưa vào chi cân đối NSNN như đối với các khoản thuế, lệ phí và phí sẽ tạo áp lực cho các địa phương trong thu NSNN từ khoản thu này, đồng thời tạo ra sự không bình đẳng giữa các địa phương do số thu từ hoạt động XSKT của các địa phương hiện nay có sự chênh lệch rất lớn, gây thiệt thòi cho các địa phương có nguồn thu từ XSKT lớn (chủ yếu các tỉnh khu vực Đông Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long, năm 2014 chiếm 86% tổng số thu XSKT cả nước), dẫn đến NSTW giảm số bổ sung cân đối cho NSĐP hoặc tăng tỷ lệ điều tiết các khoản thu phân chia nộp về NSTW và các địa phương sẽ thiếu nguồn chi đầu tư phát triển cho lĩnh vực y tế, giáo dục và các công trình phúc lợi công cộng theo Nghị quyết của Đảng.

Đối với khoản thu tiền sử dụng đất là khoản thu có tính chất như thuế tài nguyên, gắn với từng địa bàn và phúc lợi dân cư, do vậy đề nghị tiếp tục sử dụng nguồn thu này để đầu tư trở lại xây dựng cơ sở hạ tầng như hiện nay là phù hợp.

Với các lý do như trên, Ủy ban TCNS và Cơ quan soạn thảo đề nghị giữ như quy định tại Điều 36 của Dự thảo luật. Theo đó, thu từ hoạt động xổ số kiến thiết và thu tiền sử dụng đất đưa vào cân đối NSNN nhưng không sử dụng để xác định tỷ lệ phần trăm (%) phân chia nguồn thu giữa NSTW và NSĐP hoặc xác định số bổ sung cân đối từ NSTW cho NSĐP./.