Theo Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia (UBGSTCQG), trong 9 tháng/2014 ổn định kinh tế vĩ mô tiếp tục được đảm bảo và đà phục hồi kinh tế được duy trì. Tuy nhiên, mức độ phục hồi kinh tế còn thấp so với mục tiêu cũng như tiềm năng của nền kinh tế và doanh nghiệp còn nhiều khó khăn. Nguyên nhân là tiêu dùng tư nhân cải thiện chậm và đầu tư tư nhân ở mức thấp. Tổng cầu thấp và nợ xấu là hai nguyên nhân cơ bản cản trở đầu tư tư nhân.

Do đó, Ủy ban Giáo sát cho rằng, để đạt mục tiêu tăng trưởng 5,8% trong năm 2014 thì song song với tái cơ cấu nền kinh tế, cần có các biện pháp hỗ trợ tổng cầu, khuyến khích đầu tư tư nhân có hiệu quả.

Tổng cầu cải thiện nhưng chưa đủ lực tạo sức bật cho nền kinh tế

Ủy ban Giám sát cho rằng, lạm phát đang tiếp tục được giữ ổn định ở mức thấp trong hơn 2 năm qua. Nếu không có những biến động lớn về giá các mặt hàng cơ bản, thì lạm phát cả năm 2014 chỉ trong khoảng 3–4%.

Đà phục hồi kinh tế được trì và tốc độ có dấu hiệu chuyển biến nhanh hơn, nhất là trong quý 3/2014.

Nhờ vậy, tổng cầu được cải thiện, tuy nhiên vẫn chưa đủ lực để tạo sức bật cho nền kinh tế.

UBGSTCQG tính toán trong tháng 9 lạm phát cơ bản là 3,12%, thấp hơn lạm phát tổng thể 4,62% và cũng thấp hơn lạm phát cơ bản của cùng kì năm ngoái là 4,43%.

Tiêu dùng tư nhân mặc dù cải thiện nhưng còn thấp. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng mặc dù luôn tăng cao hơn cùng kì năm 2013 nhưng mức cải thiện không lớn và còn thấp hơn nhiều so với mức trên 10% của các năm 2010-2011.

Tốc độ tăng trưởng khối lượng vận chuyển hàng hóa trong 8 tháng đầu năm 2014 mặc dù tăng so với cùng kỳ năm 2013 (từ 2,7% lên 5,3%) song vẫn chỉ bằng 1/4 so với các năm 2011 và 2012.

Đầu tư toàn xã hội (so với GDP) trong 6 tháng năm 2014 mặc dù cao hơn kế hoạch cả năm 2014 (30,2% so với 29,4%) nhưng đầu tư tư nhân chỉ ở mức 10,3% GDP, thấp hơn mức 11,1% GDP cùng kì 2013. Đồng thời, tính đến hết tháng 8, tăng trưởng tín dụng chỉ đạt 5,8%16, thấp hơn mức tăng cùng kỳ 2013 là 6,4%.

Doanh nghiệp còn nhiều khó khăn

Chỉ số PMI giảm 4 tháng liên tiếp kể từ tháng 4/2014 và tiến về sát ngưỡng 50 điểm trong tháng 8/2014, chủ yếu do sản lượng và đơn hàng mới tăng chậm lại, cho thấy điều kiện sản xuất mặc dù tiếp tục cải thiện nhưng chưa thực sự bền vững.

Trong 9 tháng, có 48,33 nghìn doanh nghiệp giải thể, tạm ngừng hoạt động, tăng 13,8% so với cùng kỳ.

Chênh lệch lãi suất toàn ngành (NIM) ngày càng giảm ảnh hưởng đến năng lực tài chính của TCTD cũng như khả năng trích lập dự phòng xử lý nợ xấu của hệ thống ngân hàng.

Theo báo cáo tài chính 6 tháng đầu năm các ngân hàng công bố, tỷ lệ NIM 6 tháng đầu năm 2014 của hầu hết các ngân hàng đều giảm đáng kể so với cùng kỳ năm trước. Thu thập số liệu từ 15 TCTD, tỷ lệ NIM trung bình của 15 TCTD này trong 6 tháng đầu năm 2014 đã giảm hơn 50% so với cùng kỳ 2013.

Tiến độ xử lý nợ xấu chậm so với kỳ vọng do lợi ích của việc bán nợ xấu cho VAMC theo cơ chế hiện hành chưa đủ mức khuyến khích TCTD tích cực bán nợ xấu cho VAMC, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng đang thấp hơn đáng kể lãi suất tái cấp vốn đối với lãi suất trái phiếu của VAMC.

Quan trọng hơn, thủ tục tố tụng, thi hành án kéo dài, nhiều rủi ro cùng với thủ tục phát mại rườm rà phức tạp là một trong những nguyên nhân kéo dài tiến độ xử lý nợ xấu của khu vực ngân hàng.

Cần hỗ trợ và giải phóng tối đa nguồn lực của khu vực tư nhân

Theo nhận định của Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia, đầu tư tư nhân là khu vực còn dư địa mở rộng, bởi vậy chính sách cần hỗ trợ và giải phóng tối đa nguồn lực của khu vực này.

Trong ngắn hạn, UBGSTCQG đề xuất gói giải pháp sau: Thứ nhất, trên cơ sở ổn định vĩ mô đang được đảm bảo, nhất là lạm phát có xu hướng giảm, NHNN xem xét cung cấp nguồn vốn với lãi suất thấp ưu đãi cho các TCTD nhằm tạo điều kiện giảm mặt bằng lãi suất cho vay mà không ảnh hưởng đến NIM của hệ thống TCTD.

Thứ hai, Nghiên cứu sử dụng nguồn lực tài chính nhà nước để VAMC mua nợ xấu. Trường hợp không tạo nguồn tài chính nhà nước để xử lý nợ xấu, cần kéo dài thời hạn tái cấp vốn trái phiếu đặc biệt nhằm tạo điều kiện cho các TCTD có thêm nguồn vốn dài hạn rẻ, từ đó mạnh dạn cung tín dụng dài hạn cho khu vực tư nhân, qua đó khuyến khích TCTD bán nợ cho VAMC; Bên cạnh đó cần ban hành cơ chế đặc biệt về phát mại tài sản đảm bảo cho VAMC theo hướng tăng quyền cho VAMC quyết định phát mại tài sản, tổ chức đấu giá tài sản và các thủ tục tố tụng, thi hành án nhằm rút ngắn thời gian xử lý nợ, giảm chi phí xử lý nợ.

Thứ ba, cần đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư từ nguồn ngân sách Nhà nước và trái phiếu Chính phủ, nhất là đối với các dự án có tính lan tỏa cao như các dự án đầu tư vào cơ sở hạ tầng nông thôn, vào nhóm ngành nông nghiệp và công nghiệp chế biến nông lâm, thủy sản... Cần thiết, tạm ứng vốn đầu tư năm 2015 để hoàn thiện các dự án đầu tư công chuẩn bị hoàn thành và có hiệu quả cao.

Thứ tư, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính để giúp doanh nghiệp giảm chi phí. Về vấn đề này Thủ tướng đã có Chỉ thị 24/CT-TTg ngày 05/08/2014 về việc tăng cường quản lý và cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực thuế, hải quan.

Ngoài ra, đẩy nhanh tiến độ thực hiện cổ phần hóa và tái cấu trúc doanh nghiệp Nhà nước, cải cách hành chính, tái cấu trúc các TCTD./.