Tập đoàn, Tổng Công ty nhà nước đang có xu hướng gia tăng đầu tư ra nước ngoài. Trong tổng vốn đăng ký lên tới hơn 10 tỷ USD, doanh nghiệp nhà nước chiếm tới 60- 70%, nhưng lợi nhuận chuyển về nước rất thấp, trong khi đó, việc quản lý giám sát các doanh nghiệp đầu tư tại nước ngoài gặp khó khăn.
Theo Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đến thời điểm hết tháng 2 năm nay đã có 575 dự án của các doanh nghiệp Việt Nam đầu tư ra 55 quốc gia và vùng lãnh thổ. Tổng vốn đầu tư đăng ký đạt trên 23,7 tỷ USD, trong đó phần vốn của nhà đầu tư Việt Nam đã vượt 10 tỷ USD.
Điều đáng lưu ý là gần đây xu hướng chuyển vốn ra nước ngoài đầu tư tăng mạnh. Chỉ trong 2 tháng đầu năm 2011, các doanh nghiệp Việt Nam đã đăng ký đầu tư ra nước ngoài tại 16 dự án, với số vốn đăng ký trên 1,264 tỷ USD.
So với 10 năm đầu tiên kể từ khi bắt đầu làn sóng đầu tư ra ngoài lãnh thổ, 2 tháng đầu năm nay, lượng vốn đăng ký đã gấp khoảng 93 lần. Trong khi tốc độ chuyển vốn ra nước ngoài năm sau cao hơn năm trước, nhưng tỷ suất lợi nhuận rất thấp, giai đoạn 1989- 2010 chỉ đạt 2,02%.
 |
Lễ khởi công Thủy điện Xekaman 1 do Tập đoàn Sông Đà đầu tư tại Lào |
Có 300/500 dự án báo cáo lợi nhuận lũy kế chuyển về nước đạt 39 triệu USD. Số vốn của 5 Tập đoàn nhà nước (Dầu khí quốc gia, Công nghiệp than và Khoáng sản, Công nghiệp Cao su, Viễn thông quân đội, Sông Đà) chuyển ra nước ngoài đến nay ước khoảng 1,35 tỷ USD, chiếm 69,9% tổng số vốn đã chuyển ra nước ngoài của các thành phần kinh tế, nhưng hầu hết chưa có lợi nhuận.
Riêng lĩnh vực dầu khí có số vốn chuyển ra nước ngoài lớn nhất với trên 1 tỷ USD nhưng lợi nhuận chuyển về nước mới được gần 39 triệu USD.
Trước tình trạng này, nhiều chuyên gia cho rằng, về ngắn hạn, đã và đang tạo nên sự mất cân đối giữa dòng tiền đầu tư ra nước ngoài và dòng tiền chuyển về nước của các dự án đầu tư ra nước ngoài, tạo sức ép lên cán cân thanh toán vốn đang bị thâm hụt lớn.
Bên cạnh nỗi lo lợi nhuận và hiệu quả, Bộ Kế hoạch và Đầu tư còn lo lắng về khả năng giám sát các dự án. Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng ra văn bản yêu cầu chủ đầu tư của 516 dự án đầu tư ra nước ngoài báo cáo tình hình thực hiện và hoạt động của dự án. Tuy nhiên, chỉ có 300 dự án thực hiện báo cáo; 149 dự án không phản hồi; 69 dự án không còn ở địa chỉ cũ. Thậm chí, một số dự án đã chuyển tiền ra nước ngoài nhưng không hoạt động hoặc chấm dứt hoạt động trước thời hạn mà không báo cáo./.