Chưa tận dụng hết lợi thế mở cửa
Trong bài phát biểu đề dẫn tại Hội nghị bàn tròn Phục hồi kinh tế và doanh nghiệp 2023: Giải pháp tạo bứt phá từ trụ cột “Dịch vụ hàng không - du lịch” do Báo Nhân Dân phối hợp Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) tổ chức vào chiều 16/12 tại Hà Nội, ông Chris Farwell - đại diện Hội đồng Tư vấn du lịch (TAB) đánh giá, Việt Nam là một trong những quốc gia đi đầu khu vực về mở cửa trở lại sau dịch Covid-19. Tuy nhiên, Việt Nam lại không tận dụng được lợi thế này.
Bằng chứng là năm 2022, Việt Nam chỉ có thể đón được khoảng 3,5 triệu lượt khách quốc tế, thấp hơn nhiều so với chỉ tiêu đón được 5 triệu lượt khách để tạo nguồn thu khoảng 4,5 tỉ USD. Trong khi Thái Lan, Indonesia, Singapore đã vượt qua chỉ tiêu về du khách quốc tế mà họ đặt ra thì Việt Nam đứng cuối bảng xếp hạng Chỉ số phục hồi du lịch châu Á sau Covid-19.
Đơn cử với đối thủ Thái Lan, mặc dù mở cửa chậm hơn Việt Nam nhưng trong năm 2022, Thái Lan vẫn kịp đón được hơn 10 triệu lượt khách quốc tế năm 2022, mang lại tổng thu từ du khách quốc tế 14 tỷ USD. Cũng trong hai tháng cuối năm 2022, một số thị trường chính của Thái Lan ở châu Âu đã trở lại đạt gần với mức trước Covid. Trong khi không có thị trường trọng điểm nào của Việt Nam phục hồi đạt mức 50% so với thời điểm trước Covid – 19. Tỷ lệ phục hồi của Thái Lan cả về số lượt khách quốc tế (25%) và doanh thu từ khách quốc tế (28,6%) đều vượt xa Việt Nam.
Cũng theo ông Chris Farwell , Việt Nam có thể mừng khi số khách du lịch nội địa đạt trên 100 triệu lượt người, nhưng đóng góp vào doanh thu của du lịch nội địa vẫn không thể bù đắp được với số tiền mất đi do không có khách quốc tế trong tổng thu từ khách du lịch và hàng không.
Nhìn nhận vấn đề này, PGS.TS Trần Đình Thiên - thành viên tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng cho rằng, việc Việt Nam mở cửa hội nhập khi thế giới chưa đứng dậy được sau đại dịch là cơ hội rất tốt cho Việt Nam, cả về du lịch và hàng không. Thế nhưng Việt Nam lại không làm được: “Chúng ta thường nhắc nhiều về việc Trung Quốc chưa mở cửa, thị trường Hàn Quốc, Nhật Bản mở cửa chậm nhưng tại sao nhiều quốc gia láng giềng khác trong khu vực như Thái Lan, Singapore lại vượt chỉ tiêu? Vì sao Việt Nam lại đứng cuối bảng xếp hạng Chỉ số Phục hồi Du lịch châu Á sau Covid-19? Đây là điều cần phải làm rõ và cần sớm có giải pháp khắc phục”.
Visa – nút thắt đầu tiên cần tháo gỡ
Theo TS. Lương Hoài Nam, chuyên gia du lịch hàng không, du lịch nội địa tại Việt Nam năm nay thắng lợi khi đạt khoảng 100 triệu khách bởi không vướng rào cản. Tuy nhiên du lịch quốc tế vừa đối mặt với rào cản, vừa phải cạnh tranh với các điểm đến nổi tiếng khác. Đây là hai vấn đề mấu chốt, dẫn tới gam màu sáng, tối của du lịch nội địa, quốc tế. TS.Lương Hoài Nam cho rằng, rào cản lớn nhất nằm ở chính sách thị thực (visa). Nếu đem ra so sánh với Thái Lan sẽ thấy ngay sự khác biệt: “Chúng ta muốn cạnh tranh với Thái Lan, chính sách visa của chúng ta cần ngang bằng với Thái Lan. Đó là điều bắt buộc. Không nên để visa trở thành rào cản của sự phát triển hàng không và du lịch”.
Dẫn chứng từ ông Chris Farwell, Thái Lan miễn thị thực đối với công dân của 65 quốc gia, thời gian miễn kéo dài từ 30 đến 45 ngày và trong một số trường hợp là 90 ngày. So với Thái Lan, Việt Nam không đưa ra bất kỳ chính sách nới lỏng nào về yêu cầu đi lại, ngược lại, các thủ tục còn khó khăn hơn, ảnh hưởng không nhỏ đến số lượng khách quốc tế đến, dù chúng ta đi trước Thái Lan trong việc mở cửa.
Ông Chris Farwell cho biết, du khách thường phàn nàn rằng họ không dễ dàng xin thị thực du lịch như trước Covid-19. Họ bị yêu cầu phải có các công ty bảo lãnh (hoặc bị mời mọc qua các đại lý với mức phí rất cao (từ 200-500 USD nếu xin gấp trong khi lệ phí chính thức chỉ 25 USD). Hay công dân các nước không thuộc danh sách được cấp e-visa sẽ rất khó xin, chẳng hạn như Mauritius (có thể phải đợi 30 ngày và phải trả 800 USD).
Nhìn từ phía doanh nghiệp, ông Đinh Việt Phương, Giám đốc điều hành Hãng Hàng không Vietjet cho hay, Việt Nam là một trong 25 thị trường nội địa phục hồi tốt nhất thế giới. Tuyến đường bay giữa Hà Nội – TP HCM cũng là một trong 4 tuyến đường bay bận rộn nhất trên thế giới. Điều này đã cho thấy sự tích cực từ ngành hàng không sau một thời gian dài bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, nếu đem ra so sáng với năm 2021- một năm tệ hại của ngành hàng không khi phải dò xét để mở từng chuyến bay nội địa.
Được biết trong năm 2022, Vietjet là hãng hàng không tiên phong trong mở cửa thị trường Ấn Độ, với nhận định thị trường này sẽ góp phần bù đắp cho lượng khách thiếu hụt từ thị trường Trung Quốc. Dù thực tế nhu cầu của du khách Ấn Độ là rất lớn, tuy nhiên lại vướng phải vấn đề visa.
Cũng theo ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch HĐQT Vietravel Holdings, nếu chỉ cải thiện vấn đề visa thôi là chưa đủ: “Du lịch là ngành kinh tế tổng hợp, gồm nhiều tiểu ngành và các bộ phận khác nhau. Muốn gỡ du lịch phải gỡ từng vấn đề. Visa chỉ là nút thắt đầu tiên cần gỡ. Chúng ta cần xem xét các chính sách trước dịch và sau dịch, tắc ở chỗ nào, cần gỡ ở chỗ nào, gỡ chỗ đó” - ông Nguyễn Quốc Kỳ nhấn mạnh./.