Quốc hội khóa XIII đánh dấu mốc lịch sử khi lấy phiếu tín nhiệm

Chiều nay (23/2), Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo báo cáo công tác nhiệm kỳ khóa XIII của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội. Báo cáo tập trung đánh giá các mặt công tác về lập hiến, lập pháp; giám sát; quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước; công tác đối ngoại. Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc trình bày dự thảo báo cáo.

Bước tiến quan trọng trong công tác lập pháp

Dự thảo Báo cáo nêu rõ: Quốc hội khóa XIII có vinh dự và đã hoàn thành xuất sắc trọng trách thông qua Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 - Hiến pháp của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế, kết tinh trí tuệ của toàn Đảng, toàn dân, ghi đậm dấu ấn của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII trong lịch sử lập hiến của nước ta. 

Tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội đã thông qua Hiến pháp năm 2013 với tỷ lệ tán thành gần như tuyệt đối, thể hiện được ý Đảng, lòng dân và sự đồng thuận của cả hệ thống chính trị; kế thừa và phát triển các giá trị cốt lõi, nền tảng của các bản Hiến pháp năm 1946, 1959, 1980, 1992 và bổ sung nhiều nội dung quan trọng, phù hợp với đường lối, định hướng phát triển đất nước trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế.

Hoạt động của Quốc hội khoá XIII có nhiều đổi mới về chiều sâu

Hoạt động lập pháp của Quốc hội trong nhiệm kỳ này đạt được kết quả nổi bật, hết sức quan trọng; kịp thời thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng, cụ thể hóa Hiến pháp, tạo nền tảng pháp lý cơ bản cho sự nghiệp xây dựng, bảo vệ, phát triển đất nước trong giai đoạn tới.

Theo đó, Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã xem xét, thông qua 100 luật, bộ luật, 10 pháp lệnh và nhiều Nghị quyết có chứa quy phạm pháp luật. Đặc biệt, ngay sau khi Hiến pháp mới được thông qua, trong thời gian ngắn, Quốc hội đã tập trung xem xét, thông qua hầu hết các bộ luật lớn, các đạo luật quan trọng về tổ chức bộ máy nhà nước, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, về lĩnh vực tư pháp, về lĩnh vực xã hội trên cơ sở bảo đảm quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, bảo đảm an sinh xã hội. Điều này thể hiện nỗ lực to lớn, trách nhiệm trước Nhân dân của Quốc hội.

Số lượng văn bản luật, pháp lệnh được thông qua trong nhiệm kỳ tăng nhiều so với các khóa trước đây, phản ánh bước tiến quan trọng trong công tác lập pháp của Quốc hội, tạo điều kiện cho sự hội nhập kinh tế và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong giai đoạn 2011-2015 và các năm sau.

Quốc hội đã có nhiều cải tiến, đổi mới trong quy trình lập pháp theo hướng nâng cao chất lượng, tăng tính chủ động, chặt chẽ, minh bạch, dân chủ, cụ thể trong văn bản luật.

Báo cáo cũng chỉ rõ, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động lập pháp vẫn còn một số hạn chế nhất định, như: Chưa khắc phục đáng kể việc điều chỉnh thường xuyên Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh. Một số đạo luật còn có quy định chưa phản ánh đầy đủ, sát thực nhu cầu cuộc sống nên hiệu quả điều chỉnh và tính khả thi không cao. Một số quy định vẫn còn mang tính nguyên tắc chung nên khi triển khai thực hiện vẫn phải phụ thuộc vào văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành...

Đổi mới chất vấn, lần đầu lấy phiếu tín nhiệm

Hoạt động giám sát của Quốc hội tiếp tục được đổi mới, tăng cường theo hướng ngày càng thiết thực, hiệu quả hơn, dân chủ, cởi mở, trách nhiệm, có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào những vấn đề bức xúc của cuộc sống, đáp ứng được tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân, góp phần tích cực vào quá trình xây dựng, hoàn thiện pháp luật, thúc đẩy chuyển động mạnh mẽ trong hoạt động của toàn bộ bộ máy nhà nước từ trung ương đến địa phương.

Kết quả giám sát trong nhiệm kỳ càng khẳng định rõ giám sát là phương tiện hữu hiệu trong thực hiện kiểm soát quyền lực nhà nước.

Trong 5 năm qua, Quốc hội đã cân nhắc, lựa chọn để tiến hành nhiều nội dung giám sát quan trọng, từ những vấn đề kinh tế vĩ mô đến các vấn đề dân sinh bức xúc với nhiều hình thức phong phú, luôn song hành và phản ánh được hơi thở của thực tiễn đời sống kinh tế - xã hội. Các nghị quyết, kiến nghị giám sát ngày càng đúng, trúng trọng tâm vấn đề được đặt ra.

Hoạt động chất vấn của Quốc hội tiếp tục được đổi mới về chiều sâu, chú trọng về chất lượng, tinh thần xây dựng, trách nhiệm, tính dân chủ, công khai, tính tranh luận, đối thoại tăng lên rõ rệt qua từng kỳ họp.

Trong nhiệm kỳ, Quốc hội đã tổ chức chất vấn trực tiếp tại 9 kỳ họp Quốc hội với hơn 40 lượt người trả lời chất vấn, hơn 1000 phiếu chất vấn và hàng ngàn câu hỏi được gửi đến Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội, các thành viên của Chính phủ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tổng kiểm toán nhà nước.

Điểm mới của nhiệm kỳ khóa XIII là tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội tiến hành chất vấn trực tiếp những người đứng đầu các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về hoạt động giám sát chuyên đề và hoạt động chất vấn từ đầu nhiệm kỳ khóa XIII, thể hiện việc theo dõi, giám sát đến cùng việc thực hiện nghị quyết của Quốc hội, đánh giá hiệu quả hoạt động giám sát, chất vấn nhiệm kỳ vừa qua, rút ra những bài học cần thiết để tiếp tục hoàn thiện chức năng quan trọng này của Quốc hội.

“Nhiều vấn đề bức xúc của đời sống kinh tế - xã hội tiếp tục được đưa ra phân tích, xem xét thấu đáo dưới nhiều góc độ. Quốc hội đã ra nghị quyết về việc tiếp tục thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về hoạt động giám sát chuyên đề và hoạt động chất vấn, yêu cầu Thủ tướng Chính phủ, các vị bộ trưởng, trưởng ngành tiếp tục thực hiện có kết quả những vấn đề đã hứa trước Quốc hội và cử tri cả nước”, Báo cáo thể hiện.

Nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII cũng đã đánh dấu một dấu mốc lịch sử khi lần đầu tiên Quốc hội tiến hành lấy phiếu tín nhiệm đối với những người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn.

Tuy vậy, Báo cáo cũng cho rằng hoạt động giám sát của Quốc hội vẫn còn hạn chế, bất cập như: Trong một số kết quả giám sát chưa xác định rõ ràng trách nhiệm của các chủ thể có liên quan đến các vấn đề được giám sát, chưa kiến nghị các biện pháp xử lý thích hợp nên hiệu quả chưa cao.

Nội dung một số báo cáo giám sát còn chung chung, chưa đi sâu phân tích nguyên nhân, hạn chế, trách nhiệm của cơ quan quản lý, thi hành luật; các giải pháp, kiến nghị, đề xuất còn thiếu cụ thể, khả thi, ít nêu trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan…

Quyết sách đáp ứng yêu cầu thực tiễn

Việc quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII ngày càng có chất lượng, giảm dần tính hình thức, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, vì lợi ích của quốc gia, phù hợp với ý chí và nguyện vọng của Nhân dân, góp phần vào ổn định kinh tế vĩ mô, phát triển kinh tế.

Cùng với việc quyết định các vấn đề kinh tế - xã hội, Quốc hội xem xét thận trọng, quyết định đúng đắn các vấn đề về dự toán ngân sách nhà nước và phân bổ ngân sách trung ương, phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước hằng năm, phân bổ các nguồn lực tài chính quan trọng khác như vốn trái phiếu Chính phủ, vốn cho các chương trình mục tiêu quốc gia, vốn hỗ trợ có mục tiêu,…

Đặc biệt, trong điều kiện ngân sách khó khăn, Quốc hội đã quyết định giảm các khoản chi tiêu chưa thật cần thiết và kém hiệu quả; bố trí vốn bảo đảm tỷ lệ chi cho các ngành, lĩnh vực quan trọng, cấp thiết; có nhiều giải pháp quyết liệt để cân đối thu - chi ngân sách nhà nước, bảo đảm an ninh tài chính quốc gia, giữ ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao hiệu quả đầu tư, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, bảo đảm an sinh xã hội, tiếp tục cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân.

“Thực tế đã khẳng định sự cần thiết, đúng đắn và kịp thời của những quyết sách của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIII trong việc tạo cơ sở cho việc quản lý, điều hành kinh tế - xã hội, giữ vững ổn định chính trị, tăng cường hội nhập quốc tế” – Báo cáo nêu rõ.

Tuy nhiên, việc quyết định một số vấn đề quan trọng trong một số trường hợp chất lượng chưa cao; việc đề ra một số chỉ tiêu, nhiệm vụ trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước chưa bảo đảm sát thực tế.

Báo cáo cũng khẳng định, nhiệm kỳ khóa XIII đánh dấu sự thành công vượt bậc trong hoạt động đối ngoại của Quốc hội trên cả bình diện đa phương và song phương.

Việc tổ chức thành công Đại hội đồng lần thứ 132 của Liên minh nghị viện thế giới là một sự kiện chính trị - ngoại giao lịch sử, thể hiện tinh thần chủ động và tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng của Quốc hội nước ta, góp phần nâng cao uy tín, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế./.