Điểm mới của Hội nghị Trung ương 4 (khóa XIII) là đã mở rộng phạm vi, không chỉ trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng mà còn bao gồm cả trong xây dựng hệ thống chính trị đúng theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Cùng với “ngăn chặn, đẩy lùi”, phương châm mới của Đảng “chủ động” phòng ngừa, kiên quyết đấu tranh, xử lý nghiêm sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những hành vi tham nhũng, tiêu cực....
Tại Hội nghị này, Đảng ta tiếp tục nhìn thẳng vào sự thật, tự soi những vấn đề còn bất cập, hạn chế trong thực tiễn để tiếp tục đề ra nhiệm vụ, giải pháp nhằm ngăn chặn, đẩy lùi, kiên quyết xử lý cán bộ thoái hóa, biến chất, mắc sai phạm.
Phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương 4, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh 2 yếu tố tác động đến đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đó là sự phai nhạt lý tưởng cách mạng, là suy thoái về đạo đức, lối sống. Phai nhạt lý tưởng cách mạng là con “đường gần” dẫn đến suy thoái. Lý tưởng cách mạng đó là nhận thức đúng Cương lĩnh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Nếu như trước đây, lý tưởng cách mạng của Đảng đòi hỏi người đảng viên có tinh thần dấn thân, xông pha vào nơi gian khổ, hiểm nguy thì nay, lý tưởng cách mạng của Đảng yêu cầu cán bộ, đảng viên đề cao tinh thần phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân.
Trăn trở về những người đảng viên nắm giữ chức quyền, nếu như phai nhạt lý tưởng, xa rời mục tiêu lý tưởng, chủ nghĩa cá nhân thì hậu quả sẽ khôn lường, ông Trần Hữu Huỳnh, Trung ương Hội Luật gia Việt Nam cho rằng: “Về tính phai nhạt của mỗi đảng viên, tổ chức Đảng, tôi nghĩ điều đó đặt ra hoàn toàn đúng. Bởi vì không giải quyết triệt để vấn đề này thì tính Đảng mất đi. Đảng ta lo cho người dân là lo từ việc lớn đến nhỏ. Cho nên tính tiên phong, gương mẫu, đức hy sinh của mỗi đảng viên phải trở thành lý tưởng. Nếu anh phai nhạt lý tưởng đó thì không còn lý do gì để tồn tại, không còn tính chính danh của lãnh đạo”.
Còn theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Bảo, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, vấn đề lý tưởng, vấn đề giác ngộ chính trị là điều hết sức quan trọng, nhất là trong bối cảnh hội nhập hiện nay, mặt trái kinh tế thị trường, chủ nghĩa cá nhân, lối sống ích kỷ, vụ lợi, chạy theo đồng tiền... Hội nghị Trung ương 4 đã chỉ rõ: ham danh vọng, ham chức tước, ham quyền lực. Những điều đó rất dễ làm cho cán bộ, đảng viên bị tha hóa nếu như chúng ta không có lập trường, không có bản lĩnh, không trau dồi lý tưởng chính trị của mình.
Vấn đề đặc biệt quan trọng được Hội nghị Trung ương 4 (khóa XIII) thảo luận, đó là chống tiêu cực và nhấn mạnh đến suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống. Bởi tiêu cực là “cái gốc” là nguồn để đi đến những suy thoái khác, đặc biệt là tham nhũng.
Phó Giáo sư, Tiến sỹ Bùi Đình Phong, Viện Hồ Chí Minh và các Lãnh tụ của Đảng (Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh) cho rằng: “Hội nghị Trung ương 4 lần này nhấn mạnh câu chuyện suy thoái. Xây dựng chỉnh đốn Đảng gắn với xây dựng hệ thống chính trị. Bởi trước đây chúng ta chỉ tập trung nói trong xây dựng Đảng. Nhưng Đảng ta là Đảng cầm quyền, Đảng lãnh đạo Nhà nước, xã hội. Nếu chúng ta không có được một sự vững vàng, trong sáng về chính trị tư tưởng thì rất dễ dùng quyền lực để tham nhũng”.
Không chỉ là “ngăn chặn, đầy lùi”, Hội nghị Trung ương 4 (khóa XIII) đã nhấn mạnh sự “chủ động”. Đây là vấn đề mới trong phương châm chỉ đạo của Đảng, thể hiện quyết tâm chính trị cao hơn nữa trong Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư để kiên quyết đấu tranh chống suy thoái, tiêu cực trong Đảng, trong đó có tham nhũng, không dừng lại, không chùng xuống.
Tại Hội nghị Trung ương 4, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng một lần nữa khẳng định, sự gương mẫu của Trung ương là cực kỳ quan trọng, có ý nghĩa quyết định. Từng Uỷ viên Trung ương, Uỷ viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, từng đồng chí đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp phải tự giác, gương mẫu thực hiện nghị quyết, nói đi đôi với làm.
Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Lê Tiến Châu cho rằng: “Với tư cách là một Ủy viên Trung ương, tôi ý thức được mình cần phải tiếp tục xem lại bản thân mình còn có vấn đề gì cần phải tự soi, tự sửa cho tốt hơn. Tôi nghĩ đã là đảng viên, là cán bộ lãnh đạo cấp chiến lược thì “Nói đi đôi với làm” là một trong những yêu cầu cần thiết và bắt buộc. Còn đảng viên là lãnh đạo mà chỉ nói, nhưng việc làm, hành vi không đúng như vậy thì đó là đảng viên không xứng đáng”.
Điều mà dư luận xã hội và các cán bộ, đảng viên kỳ vọng lần này là sự quyết tâm của Trung ương 4 phải được thể hiện bằng những hành động cụ thể. Không chỉ là sự nêu gương mà cần sự “chấm điểm” chính là giám sát việc thực hiện đối với người đứng đầu lãnh đạo các cấp, trước tiên là Ủy viên Bộ chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Trung ương Đảng. Sự chấm điểm, hay hài lòng của nhân dân chính là thước đo cho lòng tin về sự lãnh đạo của Đảng cầm quyền. Khi ý Đảng được sự đồng thuận của nhân dân, ắt sẽ thành công, phát triển. Nhân dân vào cuộc, góp ý cho Đảng thì công cuộc xây dựng chỉnh đốn Đảng mới đem lại hiệu quả, gắn chặt giữa phòng và chống, ngăn chặn và đẩy lùi./.