Hôm ấy, một người đàn ông, tài xế taxi, lên VOV GIAO THÔNG để nhờ đăng tin tìm người khách đã để quên máy tính xách tay và một gói tiền lớn trên xe của anh.
 |
| Người tài xế trung thực |
Người tài xế có khuôn mặt thô ráp nhưng hồn hậu, một khuôn mặt điển hình của những người lao động nghèo chất phác. Anh không nghĩ rằng mình đang làm một việc tốt đặc biệt, mà đó là việc cần làm, như một nhu cầu của con người bình thường. Nhu cầu là người tốt.
Lâu rồi, chúng ta hay nói về nhu cầu, về mong muốn, và cái sự mong muốn, cái nhu cầu của con người chúng ta thường hiện lên trên mặt báo, trên mạng xã hội thường mang những khuôn mặt phù hoa. Nhưng, khi nhìn vào khuôn mặt của người đàn ông tốt bụng ấy, tôi chợt nghĩ rằng, dường như có một điều gì đó không đúng ở khía cạnh truyền thông về nhu cầu xã hội.
Người ta hay nói truyền thông là tấm gương phản ánh tâm trạng xã hội. Nếu vậy, đó có lẽ là một tấm gương lệch. Bởi ngoài những nhu cầu trở nên giàu có, nổi tiếng, quyền lực… thì trong xã hội luôn có một nhu cầu đại chúng, lớn lao, nhưng thầm kín. Đó là nhu cầu là người tốt.
Tôi hay nghĩ về những người vẫn ngày ngày gọi điện lên đường dây nóng của VOV GIAO THÔNG để báo tin ùn tắc, hay cảnh báo rủi ro. 60% thông tin của kênh phát thanh tốt nhất hiện nay là từ những cuộc điện thoại của họ. Những cộng tác viên không lương, không danh phận, điều gì khiến họ quyết định dành ít phút, dành một cuộc điện thoại để gọi cho chúng tôi?
Điều gì đã thúc đẩy họ quyết định gọi điện báo tin cho VOV GIAO THÔNG? Đó là câu hỏi mà nhiều đồng nghiệp đã phỏng vấn tôi. Đó cũng là câu hỏi mà tôi đã phỏng vấn những con người đó. Câu trả lời chưa bao giờ là một lợi ích cụ thể, chưa bao giờ là phần thưởng, chưa bao giờ là sự ghi nhận của ai đó với hành động hữu ích của họ. Họ gọi điện như một phản xạ, một bản năng, để báo tin về những điều họ vừa chứng kiến.
Khi tôi chia sẻ suy nghĩ về những con người đó với những người được coi là chuyên gia tâm lý xã hội học, với những bạn bè làm truyền thông, mọi người thường lý giải đó là nhu cầu chia sẻ thông tin mà ai cũng có. Lời nói của các chuyên gia dĩ nhiên là thuyết phục! Nhưng tôi vẫn thấy không thỏa đáng. Bởi nếu đó là nhu cầu mà ai cũng có, hệ thống tổng đài của VOV GIAO THÔNG với hàng trăm điện thoại viên cũng không thể đáp ứng.
Có một nhu cầu khác. Một nhu cầu ẩn sâu trong mỗi con người mà không phải ai cũng dễ dàng lý giải, bởi nó mong manh như một sợi tơ rất khó để nắm bắt. Chỉ sau rất nhiều tháng năm, sau rất nhiều lần gặp gỡ những người thường xuyên báo tin cho VOV GIAO THÔNG, tôi mới nhận ra. Những người báo tin ấy, hầu hết đều là những người lao động thầm lặng, họ lái taxi, họ làm xe ôm, họ buôn bán nhỏ, họ làm những công việc ngoài trời, là học sinh, sinh viên… họ có một điểm chung là không có nhiều tiền để làm từ thiện như Bill Gates, không phải siêu nhân để cứu thế giới, nhưng có chung một cảm xúc “cảm thấy vui vì việc làm của mình có thể có ích cho một ai đó.”.
“Cảm thấy vui vì việc làm của mình có thể có ích cho một ai đó.”, tôi tin đó là một nhu cầu mà bất cứ ai cũng có trong cuộc đời này, và nó đại chúng đến nỗi người ta ngại ngần để nói ra vì e thành sáo rỗng, thậm chí bị nghi ngờ. Nhu cầu tự thấy mình là người tốt, có ích cho cuộc đời.
Nếu như ai cũng có nhu cầu làm người tốt thì tại sao xã hội này lại có nhiều xấu xa đến thế? Hẳn sẽ có nhiều người băn khoăn về điều này. Thực ra, tôi không trả lời được. Tôi chỉ nghĩ rằng không phải bất cứ lúc nào chúng ta cũng đủ mạnh mẽ để có thể làm người tốt. Những người luôn tốt là những người vô cùng mạnh mẽ. Còn đa số chúng ta, thường để cái mong muốn trở thành người tốt nằm sâu trong lòng mình như một ước mơ, và chờ đợi một điều kiện phù hợp.
Sáu năm của VOV GIAO THÔNG, mỗi ngày có hàng ngàn cuộc điện thoại của thính giả báo tin, mỗi năm có hàng chục con người thuần hậu như người lái taxi hôm qua tìm đến để giúp đỡ người khác, để trả lại một món đồ đánh rơi, để đưa về một cụ già, một em bé đi lạc. Những con người tốt bụng đó yêu quý VOV GIAO THÔNG không phải vì đây là một kênh truyền thông có quyền lực. Giản dị hơn, đây là nơi mà người ta dễ dàng trở thành người tốt, là nơi mà lòng tốt được trân trọng, sẻ chia.
Vì thế, nếu để nói một điều về kênh phát thanh mà tôi đang gắn bó, tôi muốn nói rằng: Chúng tôi đáp ứng nhu cầu trở thành người tốt của mọi người./.